3-MAVZU
ELEKTR ENERGIYANI GIDROELEKTR STANSIYALARDA ISHLAB
CHIQARISH
Reja
1. O„zbekiston Respublikasida gidroenergetikaning hozirgi holati va kelajakdagi
rivojlanish istiqboli
2. Gidroelektr stansiyasida suvning mexanik energiyasini elektr energiyasiga
aylantirish
3. GESning prinsipial sxemasi
1. O‘zbekiston Respublikasida gidroenergetikaning hozirgi holati va
kelajakdagi rivojlanish istiqboli
Mamlakatimiz hududi asosan tog„ oldi va tekislik rayonlarida joylashgan. Shuning
uchun bu hududlarda katta GESlar qurishning imkoni yo„q. Chunki katta GESlarni
doimiy ishlashi uchun daryolarga to„g„onlar qurish hamda hosil bo„lgan suv
omborlarida juda katta suv hajmini yig„ish zarur. Natijada juda katta hududlar suv
ostida
qolib
ketadi.
Shuning
uchun
mamlakatimizda
asosan
meliorativ
tarmoqlar(magistral, xo„jaliklararo va ichki xo„jalik tarmoqlaridagi kanallar, kollektor-
zovur tizimlari, suv omborlari, sel-suv omborlari, soylar, buloqlar va boshqalar)ga,
irrigatsiya rejimida ishlaydigan kichik va o„rta GESlar qurib ekspluatatsiya qilinmoqda.
Hozirgi
kunda
respublikamizda
ishlab
chiqarilayotgan
elektroenergiya-
ning 84,7 % organik yoqilg„ilardan foydalanadigan issiqlik elektrostan-siyalarida ishlab
chiqariladi. Atigi 14,3 % elektroenergiya gidroelektro-stansiya-GES)lar yordamida
ishlab chiqariladi.
Respublikamiz agrar mamlakat bo„lganligi va u arid zonasida joylashganligi
sababli, qishloq xo„jalik ekinlaridan sun‟iy sug„orish orqali hosil olinadi. Sug„orish
suvlarini etkazib berish uchun mamlakatimiz irrigatsiya tizimlarida, uzunligi 28,6 ming
km bo„lgan 75 dona yirik magistral va xujaliklararo kanallar va ulardagi 207 dona ulkan
gidrotexnik inshootlar, 172,2 ming km uzunlikdagi ichki sug„orish tarmoqlari, hajmi
20,0 mlrd. m3 ga yaqin bo„lgan 57 dona suv omborlari va 25 dona sel-suv omborlari
ekspluatatsiya qilinadi. Bundan tashqari, tog„ va tog„ oldi hududlarda, baland
sharsharali yuzlab soy va buloqlar mavjud.
O„zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
2017
yil
18
maydagi
«O„zbekgidroenergo» aksiyadorlik jamiyatini tashkil etish to„g„risida» PF-5044-sonli
Farmoni va «O„zbekgidroenergo» aksiyadorlik jamiyati faoliyatini tashkillashtirish
chora tadbirlari to„g„risida»gi PQ-2972-sonli qarori hamda Vazirlar Mahkamasining
2017 yil 22 iyundagi «O„zbekgidroenergo» aksiyadorlik jamiyati faoliyatini tashkil
etish bo„yicha qo„shimcha chora-tadbirlar to„g„risida»gi 407-sonli qarori ijrosiga
muvofiq tashkil etilgan.
Hozirgi kunda “O„zbekgidroenergo” AJ tizimida 41 ta gidroelektrostansiya hamda
1 ta shamol energetik qurilmasi faoliyat yuritib kelmoqda. Bugungi kunda, Jamiyat va
tizim korxonalarimizda 13 ming nafarga yaqin ishchi-xodimlar samarali mehnat
qilmoqda.
2020 yilda Jamiyat tomonidan 6 mlrd. 550 mln. kVt.s. elektr energiyasi ishlab
chiqarilishi rejalashtirilgan. Shuningdek, 188 mln. AQSH dollariga teng investitsiyaviy
loyihalarni amalga oshirish ko„zda tutilmoqda.
“O„zbekgidroenergo” AJ tomonidan 2020 yilda jami 164 MVt quvvatga teng
bo„lgan 7 ta ob‟ektning ishga tushirilishi belgilab olindi. Natijada, tizimdagi umumiy
elektr energiya ishlab chiqarish ko„rsatkichlari qariyb 467 mln. kVt.s ga ortadi.
Xususan, umumiy quvvati 110,3 MVt va qiymati 130,2 mln. AQSH doll. bo„lgan 3
ta yangi qurilish loyihasi, ya‟ni quvvati 26,5 MVt bo„lgan Qamchiq kichik GESini
qurish 2020 yilning mart oyida, quvvati 37,4 MVt bo„lgan Zarchob 1 kichik GESini
qurish iyul oyida, quvvati 8,2 MVt bo„lgan Kamolot GESini qurish va quvvati 38,2
MVt bo„lgan Zarchob 2 kichik GESini qurish loyihalari 2020 yil dekabr oyida ishga
tushishi rejalashtirilgan.
Shuningdek, umumiy quvvati 54 MVt va qiymati 104,9 mln. AQSH doll. bo„lgan 4
ta loyiha, ya‟ni iyun oyida ishga tushiriladigan Quyi-Bo„zsuv GESlar kaskadi (GES-14)
va Qodiriy GESlar kaskadi (GES-3), oktyabr oyida ishga tushiriladigan Toshkent
GESlar kaskadi (GES-9) va noyabr oyida ishga tushiriladigan Shahrixon GESlar
kaskadi (JFK-2) gidroelektrostansiyalari modernizatsiya qilinib, qo„shimcha 10 MVt
quvvat yaratiladi.
