Elektr energiya

t
L_ƒ · C _ƒ =

_m2 _ƒ 2 ^,

bu yerda ƒ_t — tarmoq ghastotasi, Hz; m — to‘g‘rilangan fazalar soni (bir fazali to‘g‘rilagigh ughun m=1). Ikki yarim davrli to‘g‘rilagighlar ughun quyidagi formula qulay hisoblanadi:

L_ƒ·C_ƒ =2,5(q+1).

L_ƒ va C_ƒ lar aniqlanganda quyidagi shart bajarilishi kerak:

m · x_T

^> mx · C ^,

1
T ƒ

t
bu yerda x

• 
  tarmoq burghagi ghastotasi.
  

Odatda, sig‘imlar filtr sifatida ishlatilganda elektrolitik sig‘im ishlatiladi (10—40 µT). ¥ig‘imning ishghi kughlanishi yuklama kughlanishidan 1,5 baravar katta bo‘lishi kerak. Tiltr elementlarining kattaligini aniqlash quyidagigha olib boriladi: avvaliga C_ƒ tanlanadi va yuqoridagi formulalar orqali L_ƒ hisoblanadi.

¥illiqlash koeffitsiyentini oshirish ughun T-shaklli filtrlarni qo‘shib ulash orqali H-shaklli yoki ko‘p zvenoli filtrlar hosil qilinadi (25-d rasm).

Ikki zvenoli filtrlar ughun silliqlash koeffitsiyenti quyidagigha aniqlanadi:

q = q_l · q₂.

LC filtrlarning induktivligida o‘zgarmas kughlanishning kam ta’sirga berilishi, bu filtrlarning yuklamasi katta tokli

S4

qurilmalarda ishlatilishiga asos bo‘ladi. Ammo induktivlikdagi temir o‘zakning katta hajmliligidan qattiy nazar, temir o‘zak atrofida hosil bo‘lgan magnit maydonining nozik qurilmalarga ta’siri sezilarli bo‘ladi.

RC filtrlarda (25-e, ƒ rasm) bu kamghiliklar bo‘lmaydi. Bu filtrlar LC filtrlarga nisbatan ham arzon, ham ixgham bo‘lib, kam tokli to‘g‘rilagighlarda (10—15mA) va silliqlash koeffitsiyenti katta bo‘lgan to‘g‘rilagighlarda ishlatiladi. Chunki bu filtrlardagi R_ƒ aktiv qarshilikda to‘g‘rilangan kughlanishning ham o‘zgaruvghan, ham o‘zgarmas tashkil etuvghilari kamayadi, natijada yuklamada tokning birdaniga oshishi filtrning ghiqishidagi kughlanishning pasayishiga olib keladi. Tiltr elementlarining kattaligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:

R_ƒ · C _ƒ

1,5 ·10⁶ q

=
.

mƒ_t

R_ƒ quyidagi formuladan aniqlanadi:


0 ƒ
P=I ²·R .

Bu yerda I₀ — to‘g‘rilangan tok.

Aktiv filtrlar

Aktiv filtrlarda induktivlik yoki aktiv qarshilik vazifasini tranzistor bajaradi. Bu hildagi filtrlarda silliqlovghi koeffitsiyent yuklama tokiga bog‘liq bo‘lmagan holda LC filtrga nisbatan hajmi kighik bo‘ladi. Bu yutuqlar bilan bir qatorda aktiv filtrlarning kamghiliklari ham mavjud, jumladan, haroratning o‘zgarishi tranzistorning parametriga salbiy ta’sir etadi.

Tranzistorli filtrlarning ishlash prinsipi shundan iboratki, tranzistorning o‘zgaruvghan tokka nisbatan qarshiligi ayrim holatlarda tranzistorning o‘zgarmas tokka nisbatan qarshiligidan ko‘p marotaba katta bo‘ladi.

Tranzistorli filtrlar yuklamaga ulanishiga nisbatan kollektor (KT) yoki emitter (ET) orqali yukka ketma-ket yoki parallel ulanadi.

Tiltrda kughlanishning siljishi avtomatik yoki muayyan holatga mo‘ljallangan ravishda boshqariladi.
S5

26-a rasmda muayyan va 26-b rasmda avtomatik siljish holatiga mo‘ljallangan kollektorli filtrlar KT keltirilgan.