Elektr energiya



Download 1,26 Mb.
bet17/17
Sana05.01.2022
Hajmi1,26 Mb.
#317351
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Bog'liq
Maishiy xizmat mashinalari va jihozlarini elektr energiyasi bilan ta'minlash-конвертирован

Z

Y
Z +



jc Cpar

bu yerda: EV — qurilmaning qobig‘i bilan element orasidagi umumiy qarshilik.



Parazit xalaqitlar qurilmaning yonidan o‘tgan simlar ta’siri natijasida ham hosil bo‘lishi mumkin.

Bu xalaqitlarning oldini olish ughun parazit xalaqit hosil qiluvghi elementlar xalaqit hosil qiluvghi to‘sqinlik qiladigan qobiq ighiga o‘rnashtiriladi (ekran). Ekranning vazifasi elementlarning elektr, magnit maydonlar ta’sirini o‘zidan tashqariga o‘tkazmaydi. Bu ekran o‘zida elektr tokini tez o‘tkazuvghan bo‘lib, u qurilmaning asos qobig‘iga kavsharlangan bo‘ladi.
F8

Xalaqitlarni kamaytirishning yana bir yo‘li transformator va g‘altakning toroid shaklli o‘zaklaridan foydalanishdir hamda bog‘lovghi simlarni qisqartirish, yuqori kughlanishli simlarni past kughlanishli simlardan alohida qilib ajratish va mumkin qadar filtrlarni ko‘p ishlatish lozim. ¥urunkali xalaqitlar hosil qiladigan elektromexanik qurilmalarni (kollektor mashinalar, relelar va boshqalar) xalaqitlar hosil qiladigan ish jarayonlarida maxsus ughqunni yo‘qotuvghi zanjirlar orqali xalaqit minimumga keltiriladi.

4.4. Ko³prikximon ulangan to³g³rilagighni loyihalaxh
5F-rasmda ko‘rsatilgan ko‘priksimon ulangan to‘g‘rilagighni analitik hisoblaymiz.

Berilgan: ghiqishdagi nomnal kughlanish Uno=SSV;




5F–rasm
ghiqishdagi tok I0=500 mA; kirishdagi kughlanish U1=12F V; tarmoq ghastotasi ƒT=50 Hz;

ghiqishdagi pulsatsiya koeffitsiyenti KP.ghiq=0,1%.

  1. Diodning turini tanlaxh. Diodning turini tanlash ughun teskari kughlanish aniqlanadi:

Utesk.=1,5·U0=1,5·40=60 V.

U0 quyidagigha aniqlanadi:

U0=1,2·Uno=1,2·33=40 V.

Tokning o‘rtagha qiymati:

Io‘r.=0,5·I0=0,5·500=250 mA.
F9

¶Fb turdagi diod shartdagi qiymatlarni qoniqtiradi. Uning parametrlari quyidagigha:

Utesk.=100 V; Io‘r.=S00 mA; Ri=2 fi (diodning ighki qarshiligi)

  1. Tranxformatorni hixoblaxh. Transformatorning qarshiligi

Rtr =

830U 0 =

= 6 [fi].




Transformatorning ikkilamghi ghulg‘amidagi kughlanish:


U = 0,75 ·U

+ I0 (2R1 + Rtr ) = 0,75 · 40 + 500(2 · 2 + 6) = 39 V .



2 0

Toklar:


530

530



I = 1,41· I

+ 16,6 ·U 0

= 1,41· 500 + 16,6 · 40 = 770 mA,






2 0
2Ri

+ Rtr

2 · 2 + 6



1
I = 1,2 ·U 2 · I 2

U1

= 1,2 · 39 · 770 = 284 mA .

127

Transformatorning gabarit quvvati quyidagigha aniqlanadi:

P = 1,7 ·U 2 · I2

g 1000

= 1,7 · 39 · 770 = 51 · (B · A)W· A.



1000

Transformator ghulg‘amlari egallaydigan hajm transformator o‘zagi yuzasini e transformator o‘zagi egallaydigan sath ko‘paytmasi 0 ga tengdir. Transformator o‘zagiga o‘raladigan simlarning turi Pg bilan quyidagi bog‘lanishda bo‘ladi:
QC· Q0=1,6· Pg Hhu markali sim; QC· Q0=2,0· Pg0 HhHO markali sim; QC· Q0=2,4· Pg HH¶ markali sim.

Bu misol ughun Hhu markali sim tanlaymiz. Bunda quyidagini olamiz:


C 0 g
Q · Q =1,6· P =1,6· 51=82 sm4.

80


1-jadvaldan transformator ughun QC· Q0 ning kattaligiga mos keladigan H-shakli plastinadan H-25 turli tanlaymiz.

Plastina- ning turi



O‘lghamlari




O‘rta o‘zakning kengligi a, sm

ghulg‘amlar egallaydi- gan oghiq sath

b, sm


Oghiq sathning balandligi h, sm

Oghiq yuzaning sathi

Ⓐ=b· h

Chegarasi

Ⓐ · Ⓐ , sm4



C 0

H-10

1

0,5

1,5

0,F5

0,F5 — 1,5

H-10

1

0,65

1,8

1,1F

1,1F — 2,S4

H-10

1

1,2

S,6

4,S2

4,S2 — 8,64

H-12

1,2

0,6

1,8

1,08

1,56 — S,12

YH-12

1,2

0,8

2,2

1,F6

2,5S — 5,06

H-12

1,2

1,6

4,8

F,68

11,1 — 22,2

H-14

1,4

0,F

2,1

1,4F

2,88 — 5,F6

H-14

1,4

0,9

2,5

2,25

4,41 — 8,82

H-15

1,5

1,S5

2,F

S,65

8,21 — 16,4

H-16

1,6

0,8

2,4

1,92

4,91 — 9,82

YH-16

1,6

1

2,8

2,8

F,1F — 14,S

H-18

1,8

0,9

2,F

2,4S

F,8F — 15,F

H-19

1,9

1,2

S,S5

4,02

14,5 — 29

H-20

2

1

S

S

12 — 24

H-20

2

1,F

4,F

F,99

S2 — 64

YH-22

2,2

1,4

S,9

5,46

26,4 — 52,8

H-25

2,5

2,5

6

15

93,7 − 180,7

H-25

2,5

3,15

5,8

18,3

114 − 228

H-28

2,8

1,4

4,2

5,88

46,5 − 93

YH-30

3

1,9

5,3

10,1

91 − 182

H-32

3,2

3,6

7,2

25,9

265 − 530

YH-35

3,5

2,2

6,15

13,5

165 − 330

YH-35

4

2,6

7,2

18,7

300 − 600

81


0
Bunda Q =15 sm2, o‘rta o‘zakning kengligi a=2,5 sm, oghiq sathning balandligi h=6 sm va oghiq sathning yuzasi b=2,5 sm.

Bundan quyidagini olamiz:

Transformator temir o‘zagining egallagan hajmi:



C
Q = QC · Q0

Q0

= 82 = 5,5sm2 .



15

Plastinalar birlashmasining kengligi:


C = QC

a

= 5,5 = 2,75 sm.



2,5

C = 2,75 = 1,1,
bu kattalikning 1—2 orasida bo‘lishi shart,

a 2,5

aks holda boshqa plastina tanlanadi.



Transformatorning biringhi va ikkinghi ghulg‘amlarining soni —V va diametr — d aniqlanadi:


1
W = 48·U1 = 48·127 = 1100 o‘ram,

QC 5,5
W = 54·U2 = 54· 39 = 380o‘ram,



2

d1 = 0,02
d2 = 0,02

QC
= 0,02
= 0,02

5,5


= 0,34 mm (0,35 mm),

= 0,56 mm(0,56 mm).


S. Filtrni hixoblaxh. Tiltrning kirishidagi sig‘im kattaligi:




0
C = 30 I 0

U 0

= 30 · 500

40

= 380 F



Tiltrning kirishidagi to‘g‘rilangan kughlanishning pulsatsiya koeffitsiyenti:


kpkir

= 300 · 500 = 9,5%.

40 · 400

82


Tiltrning tekislash koeffitsiyenti:

q = Kp kir

Kp kir

= 9,5 = 95.



0,1

Bu misolda q > 25 va I0 > 20 mA bo‘lganligi ughun ikki bo‘limli LC filtr ishlatamiz. Tiltr bitta bo‘limining tekislash koeffitsiyenti:

q3 = =

= 9,8.


Q3 orqali Lƒ Cƒ ko‘paytmani topamiz:

Lƒ C ƒ

= 2,5(q3 + 1) = 2,5(9,5 + 1) = 26,5 A F.



Cƒ sig‘imni shunday tanlaymizki, filtrdagi induktivlik 5÷10 K dan oshmasligi kerak. ¥huning ughun Cƒ=30 µT, bunda


ƒ
L = Lƒ C ƒ

C ƒ

= 26,5 = 1,1g.



25

Induktivlik g‘altagidagi o‘zakka o‘ralgan ghulg‘amlar orasidagi bo‘shliqni l=1mm desak, o‘zakning ko‘ndalang kesimidagi sath Q¥, ghulg‘amning o‘ramlar soni V, simning diametri d topiladi:


0
Lƒ I 2 QF = 2 ·104 · l

= 1,1· 5002

2 ·104 ·1
= 14 sm2;


4 ·105 l

W =

I0

= 4 ·105 ·1 500
= 800 o‘ram;


d = 0,02
= 0,02

= 0,45mm(0,45mm).



Chulg‘amning ko‘ndalang kesimi:

Wd2

Q =

100


= 800· 0,452

100
= 2 sm2.


w

c
Q · Q =14·2=28 sm4 ko‘paytmasi orqali 1-jadvaldan H19


0
turdagi plastinani tanlaymiz. Oghiq yuzaning sathi Q =4,02sm2.

Tanlangan plastina ughun a=1,9, b=1,2 sm.
8S

Yuklamadagi to‘g‘rilangan kughlanishni tekshirish ughun ghulg‘amning o‘rtagha uzunligi lV, ghulg‘am qarshiligi RV.

lW = n (a + b) = 3,14(1,9 + 1,2) = 9,7 sm ,


R = 2 ·W · lW

W 10 4 d 2

= 2 · 800 · 9,7 = 6,50fi.

10 4 · 0,52

Ikkita bo‘limli filtrdagi kughlanishning pasayishi:

Uƒ = 2· RW· l0=2· 6,5· 0,5 = 6,5V.

Yuklamadagi kughlanish esa:

UNO = U0Uƒ = 40 — 6,5 = SS,5 V.

84



Adabiyotlar


  1. O. B. Aueegeeb, B. E. Imtaeb, A. Æ. Hmxmh. «hueetpotex- hmuegeme ygtpongtba». HoД. o6yen peДaeymen hpoø. A. ¢. Hm- xmha. M., «hhepromsДat», 1981r. − SS5 gtp.

  2. B. I. bmtdeob, B. W. He$ pob «hueetpohpoo6pasobateua- h,e ygtpongtba paДmosueetpohh,x gpeДgtb». MetoДmuegeme yea- sahme. M., 1996 r. Mogeobgemn rogyДapgtbehh,n mhgtmtyt pa- Дmotexhmea, sueetpohmea m abtomatmea.

S. Œ. C. ha6popmh. «Hpom,muehhae sueetpohmea». M., «B,g- mae meoua», 1982 r. − 495 gtp.

  1. A. W. Wbahob ⎝#rahob. «hueetpotexhmuegeme ygtpongtba paДmogmgtem». M., «B,gmae meoua», 1984 r. − 280 gtp.

  2. B. W. He$ pob, B. I. bmtdeob. «Hpeo6pasobateuahae tex- hmea b paДmosueetpohmee». M., 1998 r. Mogeobgemn rogyДap- gtbehh,n mhgtmtyt paДmotexhmea, sueetpohmea m abtomatmea.

  3. u. H. bouepob, C. I. +epe6paeob, W. Ø.Ioueghmeob. Pag- uet sueetpohh,x ygtpongtb ha tpahsmgtopax. M., «hheprme». 19F8 r.−206 gtp.

F. Rusgha − o‘zbekgha politexnika lug‘ati (elektrotexnika va energetika), texnika f.dok., prof. A. ¥. Karimov tahriri ostida. T., 1990-yil. ToshDTU.

  1. B. I. bmtdeob. «Ngtouhmem btopmuhoro sueetpohmtahme pa- Дmosueetpohhon ahhapatyp,». M., 198F r. Mogeobgemn rogyДap- gtbehh,n mhgtmtyt paДmotexhmea, sueetpohmea m abtomatmea.

  2. «Nhterpauah,e mmepogxem, sapy6emhon 6,tobon bmДeo- ahhapatyp,». Chpabouhoe hogo6me. uaha Bmetopme. Cahet-He- tep6ypr. 1995r.−269 gtp.

  3. repmah Hpan6ep. S00 gxem mgtouhmeob hmtahme. Cepme: B homoy paДmoud6mteue. I¥BN: 5-9SF00-16-1. 2000 r. − 200g.

  4. C. M. Æheobgemn. Nmhyuagh,e mgtouhmem hmtahme teue- bmsopob, 2-e msДahme «Hayea m texhmea» Cepme: «Teuemagtep» I¥BN: 5-94S8F-166-F. 2005r. − S52g.

  5. B. Hepmmh. «Paguet b,hpemmteuae mgtouhmea hmtahme»

«PaДmo» myp. 10, 2004 r.
85

MYH¶APW+A


¥o‘zboshi S

Kirish 5


I bob. Elektr manba turlari

    1. Tanning tarkibi, mazmuni va elektr manbaning

tuzilish prinsipi 6

    1. O‘zgarmas kughlanish manbalari. To‘g‘rilagighning

turlari va tasnifi 9

1.S. Bitta yarim davrli to‘g‘rilagigh 1S

    1. Nol ghiqishli ikki yarim davrli bir

fazali to‘g‘rilagigh 16

    1. To‘g‘rilagighning aktiv-induktiv yuklamaga ishlashi 18

    2. Aktiv-sig‘im yuklamali to‘g‘rilagigh 21

1.F. Bir fazali ko‘priksimon to‘g‘rilagigh 24

    1. Kughlanishini oshiruvghi to‘g‘rilagighlar 2F

    2. ¥illiqlovghi filtrlar S1

    3. Kughlanishni siljituvghi qurilmalar va

boshqaruvghi to‘g‘rilagighlar S8

II bob. O³zgaruvghan va o³zgarmax tok o³zgartirgighlari



    1. O‘zgarmas tokni o‘zgaruvghan tokka

aylantiruvghi qurilma (invertor) 49

    1. Chastota o‘zgartirgighlar 55

2.S. O‘zgarmas tok o‘zgartirgighlari (konvertorlar) 5F

III bob. Kughlanixh xtabilizatorlari



    1. Parametrli o‘zgarmas kughlanish stibilizatorlari 61

    2. Kompensatsion stabilizatorlar 64

S.S. Impulsli manbalar 66

IV bob. Elektr manbalarni loyihalaxh va muhofazalaxhga doir maxalalar



    1. Þadiosistemalardagi elektr manbaning

struktura sxemasi FS

86


    1. Elektr manba qurilmalarini ixghamlashtirishdagi

asosiy yo‘nalishlar F5

4.S. Elektr manbani ortiqgha yuklamadan va qisqa

tutashuvdan muhofazalash F6

4.4. Ko‘priksimon ulangan to‘g‘rilagighni loyihalash F9


Adabiyotlar 85

8F

0‘quu adabiyoti


SHAVKAT AHMADJONOVICH MAVLONOV

MAISHIY XIXMAT MASHINALARI


VA JIHOXLARINI ELEKTR ENERGIYA BILAN TA³MINLOVCHI IKKILAMCHI ELEKTR ENRGIYA MANBALARI
Kasb–hunar Sollejlari ughun o‘quu qo‘llanma
Toshkent — «Yangi nashr» — 200F

Muharrir N. Koipov Texnik muharrir T. ¥mirnova



Musahhih T. Komilova Kompyutyerda sahifalovghi ¥h. Hasanov

Orginal maketdan bosishga ruhsat etildi 0S.09.200Fy. Bighimi 60×901/ .

16

Kegli 11,5. ¥ghoolBook garniturasi. ¥hartli bosma tabog‘i 5,5. Nashr tabog‘i 5,8. 2450 nusxada bosildi. Buyurtma ¹2S5.

Bahosi shartnoma asosida.

«Yangi nashr» MChJ nashriyoti, Toshkent, Jar-ariq 15/108.



«Polipaper» MChJ ⒶK bosmaxonasida bosildi.


88
Toshkent, J. Obidova ko‘ghasi, 160-uy.






www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 1,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish