Elektr energetikasi

Shamol  energiyasi.
  Shamol  insonlar  tomonidan  o‗zlashtirilgan  eng  birinchi 
energiya manbalaridan biri hisoblanadi. SHamolning energiya zapaslari daryolarning 

---

 
 
 
 
 
 
gidro  Energiyasidan  100  barobar  ko‗p,  lekin  bugungi  kunda  dunyo  bo‗yicha  10  7 
MVt.  soat  energiya  ishlab  chiqiladi.  Bu ko‗rsatgich dunyo  energobalansining  0,001 
foizini  tashkil  qiladi.  Butun  dunyo  shamol  energiyasidan  foydalanish  bo‗yicha  turli 
dasturdan ishlab chiqilgan. Hozir olimlar va injenerlar qishloq xo‗jaligi hamda sanoat 
entiyojlari  uchun  texnika  janatidan  takomillashtirilgan,  kuchli  va  ishonchli  shamol 
dvigatellarining konstruksiyalarini yaratdilar. 
SHamol  energiyasi  qurilmalarini 2  turga bo‗lish  mumkin: 1. SHamol  mexanik; 
2.shamol  energetik.  1930  yilda  shamolli  energetik  qurilmaning  loyixasi  ishlab 
chiqildi  va keyinchalik  Qrimda  jaxonda  birinchi 100 kVt  quvvatga  ega, diametri 30 
metr ga ega bo‗lgan shamol gildiragi o‗rnatildi.  
Shamol uskunasini o‗rnatishdan oldin shamol tezligi aniklanadi. SHamol tezligi 
5  m/sdan  yuqori  bo‗lishi  lozim  va  u  qanotli  hamda  cho‗michli  bo‗lishi  mumkin. 
SHamol  uskunasi  kanotlarini  o‗rnatilishiga  ko‗ra,  u  ko‗ndalang  va  tik  turlariga 
bo‗linadi.  SHamol  uskunasining  asosiy  vositalariga  quyidagilar  kiradi:  qanotlar-
ularning  o‗zunligi  shamolning  ta‘sir  doirasidan  kelib  chikadi. Ustun- balandiligi  tik 
yo‗nalishdagi  shamol  harakati  tezligidan  kelib  chiqadi.  Mexanik  energiyani  elektr 
energiyasiga aylantirib beruvchi turli jihoz va qurilmalar. 
Shamol,  quyosh  tomonidan  bizning  planetamizni  turli  nuqtalarini  turli  harorat 
hisobiga  isitish  natijasida  hosil  bo‘ladi.  Bundan  tashqari  Quyoshning  er  sathiga 
to‘g‘ri keladigan bevosita nurlantirishi, katta energiya imkoniyatiga egadir. 
Yuqorida  ta`kidlanganidek  organik  yoqilg‘ining  hosil  bo‘lishi  bir  tomondan 
quyosh  energiyasining  tabiiy  o‘zgarishi  natijasida  bo‘lsa,  ikkinchi  tomondan    ko‘p 
yuz yilliklar davomida barcha geologik formatsiyalarda o‘simlik va hayvonot olami 
qoldiqlariga  mexanik,  biologik  va  issiqlik  ta`siri  natijasidir.  Bu  yoqilg‘ilarning 
hammasi  uglevod  asosiga  ega  va  energiya  undan  uglevod  dioksidi  (SO
2
)  hosil 
bo‘lishi jarayonida ajralib chiqadi.  
Zamonaviy  tabiatdan  foydalanishda  energetik  resurslar  uch 
guruhga 
taqsimlanadi bular:  energiya  oqimi  va aylanishida ishtirok  etuvchi  (Quyosh, kosmik 
energiya  va  boshqalar),  saqlanyotgan  energetik  resurslar  (neft,  gaz  va  hokazo)  va 
sun`iy faollashgan energiya manbalari (atom va termoyadro energiya).