Elektr energetikasi

 
 
Oxirgi  ifoda,  35  dan  1150  kV  gacha  bo‗lgan  barcha  nominal  kuchlanishlar 
shkalasi uchun qoniqarli natija beradi. 
 
Elektr  tarmog‗i  variantlari  yoki  uning  alohida  uchastkalari  xar  hil  nominal 
kuchlanishga  ega  bo‗lishi  mumkin.  odatda,  boshida  ko‗p  yuklangan  bosh 
uchastkalarning  nominal  kuchlanishi  aniqlanadi.  Halqasimon  tarmoq  uchastkalari, 
odatda, bir nominal kuchlanishga bajarilishi kerak. 
 
YUqoridagi  usullarning  biri  bilan  topilgan  kuchlanish  yakin  nominal 
kuchlanishga  yaxlitlanadi.  Barcha  usullar 
ном
U
  ning  fakat  taxminiy  qiymatini 
aniqlash imkonini beradi. 
 
Nominal kuchlanishning 
ном
U
 taxminiy qiymati aniqlangandan so‗ng xar kaysi 
aniq  tarmoq  uchun  turli  nominal  kuchlanishlar  variantlarining  chegarlangan  soni 
belgilanadi va ular texnik iqtisodiy solishtiriladi. 
 
Turli  nominal  kuchlanishda  tarmoqning  bu  variantlari  uchun  xarajatlarni 
solishtirish  natijasida  butun  tarmoqning  yoki  uning  alohida  qismlarining  nominal 
kuchlanishini asosli tanlash mumkin. 
Ko‗pincha, liniya boshidagi kuchlanish U
1
 oxiridagi kuchlanishdan U
2
 yuqori, 
chunki  liniya  orqali  oqayotgan  tok  kuchlanish  yo‗qotilishini 

U=U
1
-U
2
  hosil  qiladi 
(1.2.2-rasm).SHuning uchun iste‘molchidagi kuchlanishni U
2
 tarmoq kuchlanishining 
nominal  qiymatiga  U
nt
  yaqinlashtirish  va  liniya  oxirida  energiya  sifatini  ta‘minlash 
uchun  generator  kuchlanishi  U
ng
  tarmoq  kuchlanishiga  U
nt
  nisbatan  5%  ga  yuqori 
olinadi,  transformatorning  ikkilamchi  chulg‗amidagi  nominal  kuchlanish  esa  U
nt
  ga 
nisbatan 5-10% ga yuqori (transformatorning o‗zida taxminan 5% yo‗qotiladi). 
Demak,  tarmoq  va  iste‘molchilarning  nominal  kuchlanishlari:  6,  10,  35,  110, 
220, 500, 750 kV (O‗zbekistonda 750 kV dan tashqari, hammasi ishlatiladi). 
Generator va sinxron kompensatorlarning nominal kuchlanishlari: 6,3; 10,5; 21 
kV. 
Transformatorlarning ikkilamchi chulg‗amining nominal kuchlanishlari: 6,3 va 
6,6; 10,5 va 11; 22;38,5; 115 va 121; 230 va 242 kV. 
Past  kuchlanishli  (1000  V  gacha)  tarmoqlarda  fazalar  orasidagi  (surati)  va 
fazali (mahraji) nominal kuchlanishlar quyidagicha qabul qilingan: 
-tarmoq va iste‘molchilar uchun - 220/127; 380/220; 660/380 V 
-manbalar uchun -  230/133; 400/230; 690/400 V 
-220/127 va 230/133 kuchlanishlar iqtisod nuqtai nazaridan tavsiya qilinmaydi.