ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

hissi, tələb isə reallaşdırılma imkanı alıcının ödəmə qabiliyyəti
ilə təmin olunmuş tələbatdır [55].
Insanın ehtiyacları (ilkin tələbatları) azsaylı və sabit xarak-
terli, arzu və istəklərinin isə həddi-hüdudu məlum olmur. Insanın
yaşadığı sosial mühitin və şəxsi xüsusiyyətlərinin təsiri altında
formalaşan  bu  arzular  tez-tez  dəyişir,  müxtəlif  formalar  alır.
Insan  öz  arzusuna  çatmaq  imkanına  malik  oduqda  (alıcılıq
qabiliyyəti,  arzunu  reallaşdıran  məhsulun  satın  alınması
imkanının mövcudluğu və s.) və onun bu arzuya nail olmaq istəyi
kifayət qədər güclü olduğu halda həmin arzular potensial tələbata
çevrilirlər. 
İstehlakçı cəmiyyətin formalaşmasında mühüm rol oynayan
marketinq  fəaliyyətinin  cəmiyyətdə  rolu  barədə  kəskin  fikir
ayrılıqları məhz ehtiyac, arzu, tələb və tələbat anlayışları arasında
mövcud olan ciddi fərqlərdən qaynaqlanır. Müəssisələrin mar-
ketinq kampaniyalarının  alıcının tələbatlarının formalaşmasına
və seçimlərinə böyük təsir göstərməsi məlumdur. Cəmiyyətin
müxtəlif qrupları üçün həyata keçirilən marketinq kampaniya -
larının mənfi təsirlərinə aşağıdakıları aid etmək olar:
•
Müəssisələr alıcıların ilkin tələbatlarının müəyyən for -
malı arzulara çevrilməsinə böyük təsir göstərir. Kommersiya
müəssisələri  texnologiyaların  geniş  imkanları  və  marketinq
kampaniyaları  vasitəsilə  bu  arzuları  və  onların  ödənmə
formalarını  çox  böyük  sürətlə  dəyişə  bilir.  İnsanların  alıcılıq
qabiliyyətində gəlirlərin bərabərsizliyi  ilə meydana gələn fərqlər
nəticəsində həmin arzuların qismən, və ya tam şəkildə reallaş -
maması cəmiyyətin müəyyən təbəqələrində mənfi emosiyalar
yaradır,  psixoloji  durumu  gərginləşdirir,  dərin  sosial  ziddiy -
yətlərin  yaranmasına  və  mənəvi  dəyərlərin  deformasiyasına
şərait  yaradır.  Məhz  gəlirlərin  bərabərsizliyi  müasir  dünyada
Afrika  və  Asiyanın  bir  çox  ölkələrində  aclıq  və  səfalətin
mövcudluğu, həyat səviyyəsinin çox aşağı olması, inkişaf etmiş
ölkələrdə isə yüksək rifah və hədsiz israfçılığın mövcudluğu kimi
ziddiyyətli  vəziyyətin  yaranmasının  əsas  səbəblərindən  biri
hesab olunur;
•
Kommersiya  müəssisələri  «alıcının  prioritetliyi»
prinsipinə əsaslanaraq cəmiyyətdə israfçılıq meyillərini güclən -
48