Electr xa'm magnetizm lat

tu’sken  kernewge  (potentsiallar  ayırmasına)  tuwrı  proportsional,  al  o’tkizgishtin’  qarsılıgına

keri proportsional. Yag’nıy

= =

.

(82)

Bul  formulada 

  =  

 

−  

 

  arqalı  kernew  (kernewlik  penen  shatastırmaw  kerek)  belgilengen

(joqarıda  keltirilip  o’tilgen  «A’dette  potentsiallar  ayırması 

 

 

−  

 

  bolg’an  shamanı  sa’ykes

noqatlar  arasındag’ı  kernew  dep  ataydı»  degen  anıqlamanı  eske  tu’sireyik).  O’tkizgishtin’

karsılıg’ı 

   dep  (elektr  qarsılıg’ı)  o’tkizgishtin’  uzınlıg’ına  tuwrı  proportsional,  al  onın’  kese-

kesiminin’ maydanına keri proportsional shamanı aytamız:

=  

 

 

 . 

(83)

Bul  an’latpada 

   arqalı  o’tkizgishtin’  salıstırmalı  karsılıg’ı  (elektr  zaryadlarının’  tıg’ızlıg’ı

menen shatastırmaw kerek), 

  arqalı kese-kesiminin’ maydanı belgilengen.

---

   

(82)-formula a’dette shınjır (elektr shınjırı) ushastkası ushın Om nızamı dep ataladı.

(82)-formula boyınsha toqtın’ ma’nisinin’ turaqlı tu’rde saqlanıwı ushın kernew turaqlı ma’niske

iye  bolıwı  sha’rt  (basqa  so’z  benen  aytqanda o’tkizgishtin’  ushlarına  turaqlı  kernewdin’ tu’siwi

kerek).  Al  tegis  kondensator  ushın  kernew  menen  kernewlik  arasındag’ı  mınaday  baylanıstın’

bar ekenligin eske tu’sirip o’temiz:

= .

Bul  qatnastı  elektr  maydanının’  kernewliginin’  o’lshem  birligin  anıqlaw  ushın  da

qollanatug’ınlıg’ın  eske  tu’siremiz.  Kernewlik  birligi  sonday  shama,  uzınlıg’ı  1  metr  bolg’an

ku’sh sızıqlarının’ ushlarındag’ı kernew 1 voltke ten’ bolıwı kerek. Bunday birlikti metrdegi volt

dep ataydı.

Joqarıdag’ı  an’latpadan  o’tkizgishtin’  beti  boyınsha  maydan  kernewliginin’  qurawshısı 

 

 

  bar

boladı degen so’z. Bul toq o’tip turg’an o’tkizgishtin’ betindegi kernewlikti bildiredi. Demek bul

jag’dayda  ku’sh  sızıqları  o’tkizgishtin’  betine  perpendikulyar  bolmaydı  degen  so’z.  Ha’m  olar

(ku’sh  sızıqları)  toq  bag’ıtına  qaray 

   mu’yeshine  qıyalang’an.  Qala  berse       =  

 

/ 

 

  (31-

su’wret).

Joqarıda  aytılg’anlardı  esapqa  alg’an  halda  biz  to’mendegidey  a’hmiyetli  juwmaqlar

shıg’aramız: