Ектрон почта (ЭП)

4. SMTP – Elektron pochta bayonnomasi

TCP/IP majmuiga tegishli Simple Mail Transfer Protocol (SMTP – Pochta uzatish oddiy bayonnomasi) internetda elektron pochta orqali ma’lumot uzatishning andaza bayonnomasidir. SMTP dunyodagi juda ko’p tarmoqlarda ishlatiladi. Shunga o’xshash mahalliy tarmoqlarda boshqa turdagi bayonnomalar ham ishlatilishi mumkin.

Sistemalarda SMTP bayonnomasi bilan ishlash uchun sistema dasturlari ishlatiladi. Masalan, UNIX operasion sistemasida buning uchun Sendmail dasturi ishlatiladi. Bunday dasturlar foydalanuvchi bilan bevosita ishlamaydi. Foydalanuvchilar bu dastur orqali xat jo’natishlari uchun qo’shimcha ravishda Mail, Pine yoki Lotus Notesga o’xshagan dasturlardan foydalanishlari zarur.

Sendmailra o’xshagan dasturlar, odatda, operasion sistemalar yoqilgandan boshlab ishga tushadi va u sistema o’chirilgunga qadar ishlaydi.

Unix sistemasida bunday dasturlar daemon (demon) deb ataladi. Oddiy MS DOS kabi sistemalarda bunday dasturlar elektron pochta bilan ishlash lozim bo’lganda ishga tushirilishi mumkin qilib qo’yiladi

Katta axborot almashinishiga ega bo’lgan kompaniyalar kelayotgan va ketayotgan axborotlarni uzluksiz yetkazib berishni ta’minlab turishi zarur. Buning uchun sistema administratorlari dasturlarni ma’lum vaqt oralig’ida (bir soat yoki undan ham qisqaroq vaqtda) elektron pochtada yangi xabar bor-yo’qligini avtomatik tekshirib turishga sozlab qo’yishadi.

SMTP asosida qurilgan pochta sistemalari xatlarni navbat mexanizmi asosida qayta ishlaydi, ya’ni kelgan xatlarni navbatga qo’yadi va boshqa sistema bilan aloqa o’rnatil ganda ularni navbatma-navbat uzata boshlaydi.

SMTP bayonnomasi ishlatayotgan ikki sistema orasida aloqa o’rnatilganda, ikkala sistemaning statusi aniqlanganidan keyin, xat jo’natayotgan sistema xat kimdan ekanligini (mail from: foo@domain) satrda beradi, undan keyin xat kimga tegishli ekanligi (to: login@domain) va xatning o’zi jo’natiladi. SMTP bayonnomasi TCP\IP bayonnomasi asosida ishlaydi. SMTP bayonnomasi orqali bitta xatni ko’p adreslarga jo’natish imkoniyati mavjud.