u
=f(n
(2.11-rasm).
Tezlik-rostlash
tavsifnomasi odatda yuklama tokining bir
qator qiymatlarida aniqlanadi. Uyg‘otish tokining minimal qiymati
yuklama toki nolga teng bo‘lganda va maksimal aylanishlar chastotasida
aniqlanadi.Tezlik-rostlash tavsifnomasi U
g
=const bo‘lganda, yuklama
tokining qiymati o‘zgarganda, uyg‘otish tokining o‘zgarish doirasini
aniqlash imkonini beradi.
Tok-tezlik
tavsifnomasi deb U
g
=
const, I
u
= const bo‘lganda,
generator yuklama tokining rotor aylanishlar chastotasiga bog‘liqligiga
aytiladi,
ya’ni I
yu
=f(n)
(2.12-rasm).
Tok-tezlik
tavsifnomasi
generatorlarni loyihalashda va tanlashda katta ahamiyatga ega. Hozirgi
zamon avtomobil generatorlarining barchasi yuklama tokining maksimal
qiymatini cheklash xususiyatiga ega. Bu xususiyat generator rotorining
aylanishlar chastotasi ya’ni, stator chulg‘amlarida induktsiyalangan
o‘zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan stator chulg‘amlarining induktiv
qarshiligini faza chulg‘amlaridagi o‘ramlar soni kvadratiga proporsional
ravishda o‘sishi bilan bog‘liq. Stator chulg‘amlaridagi o‘ramlar sonini
o‘zgartirib, ularni shunday tarzda tanlash mumkinki, bunda maksimal
aylanishlar chastotasida ham yuklama tokining eng katta qiymati
generator uchun belgilangan maksimal miqdordan oshmaydi. Shuning
uchun, bu xususiyatga ega bo‘lgan generatorlarga tok cheklash relesini o‘rnatish zarurati yo‘qoladi.
YUklama tokini cheklash xususiyatiga ega bo‘lgan o‘zgaruvchan tok generatorlar uchun
nominal
quvvat
degan tushuncha o‘z ma’nosini yo‘qotadi. Shuning uchun, generatorning asosiy ko‘rsatkichlari R/n
2.10-rasm. O‘zgaruvchan
tok generatorining tashqi
tavsifnomasi
2.9-rasm. O‘zgaruvchan
tok generatorining salt
ishlash tavsifnomasi
2.11-rasm. O‘zgaruvchan tok generatori-
ing tezlik-rostlash tavsifnomasi
2.12-rasm. O‘zgaruvchan tok generatori-
ing tok-tezlik tavsifnomasi
15
nisbatning (bunda R -generator quvvati ) maksimal qiymatiga qarab
belgilanadi. Demak, R/n = f (n) egri chiziqning eng katta
qiymatiga to‘g‘ri keladigan tok I
N
va aylanishlar chastotasi n
N
shu generator uchun nominal hisoblanadi (2.14-rasm). I
yu
= f(n)
tavsifnomada generatorning nominal rejimiga to‘g‘ri keladigan
nuqtani R/n = f(n) egri chiziqsiz ham aniqlash mumkin. Buning
uchun koordinata boshidan I
yu
= f(n) egri chizig‘iga urinma
o‘tkaziladi va urinish nuqtasi I
N
va n
N
ning qiymatlarini
belgilaydi.
Ishchi tavsifnomasi, deb generator salt yoki har xil
qiymatdagi yuklamalar bilan ishlaganda uning kuchlanishi U
g
ni
aylanishlar chastotasi n ga bog‘liqligiga aytiladi, ya’ni U
g
= f(n).
Generatorning ishchi tavsifnomalaridan ko‘rinib turibdiki (2.13-
rasm), yuklama tokining qiymatidan qat’iy nazar, rotorning
aylanishlar chastotasi ortishi bilan generatorning kuchlanishi o‘sib
boradi va uning qiymati tok iste’mol-chilari uchun xavfli bo‘lgan
darajagacha ko‘tarilishi mumkin. ( Masalan, 12V li avtomobil tok
tarmog‘i uchun - 28...30 V gacha). Bundan tashqari, generator harakatni dvigatelning tirsakli validan
olganligi uchun, uning aylanishlar chastotasi juda katta chegarada o‘zgarib turadi. Shuning uchun,
avtomobil generatori beradigan kuch-lanishni avtomatik ravishda rostlab turish zarur. Ishchi
tavsifnomalaridan generatorning unum va to‘la unum bilan ishlash nuqtalari aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |