Эксперт минбари. Хитойнинг иқтисодий юриши. «Бир камар, бир йўл» стратегияси ва «Янги Ипак йўли» доирасидаги логистика тизимлари ҳақида

Янги Ипак йўли ҳақида умумий хулоса

Янги Ипак йўли қурилиши жуда катта маблағ талаб қилади. Ташаббуснинг асосчиси сифатида Хитой ҳозиргача ташаббусни молиялаштириш учун 575 миллиард доллар ажратди, аммо 2049 йилга келиб зарур бўлган инвестицияларнинг мақбул миқдори 4 дан 26 триллион долларгача, яъни ЯИМдан тахминан икки баравар кўп бўлиши тахмин қилинмоқда.
«Бир макон, бир йўл» ташаббусининг мақсади молиявий ечимларни тақдим этиш ва ишлаб чиқишдир. Хитой томонидан эълон қилинган молиявий ресурслар турли хил давлат ва хусусий ташкилотлар, жумладан, Хитой тараққиёт банки (900 миллиард), Ипак йўли жамғармаси (40 миллиард), Осиё инфратузилма инвестиция банки (50 миллиард), BRICS томонидан тақдим этилади. Бироқ Хитой Янги Ипак йўлига эгалик қилса-да, у, албатта, хорижий тижорат банклари томонидан молиялаштиришга муҳтож бўлади. Уларни BRI лойиҳасига жалб қилиш Хитойнинг асосий вазифаларидан биридир.
«Бир макон бир йўл» ташаббуси эркин савдо ва божхонани уйғунлаштиришга ёрдам берувчи лойиҳадир. Ўн йиллик жадал ривожланишдан сўнг биз глобаллашувнинг нисбатан қисқаришига гувоҳ бўламиз. Брексит ва дунёнинг кўп жойларида популизмнинг кучайиши минтақавий ва кўп томонлама интеграциянинг турғунлашувига ва протекционистик сиёсатнинг қабул қилинишига олиб келди. Қисқа муддатда Қўшма Штатларнинг Транс-Тинч океани ҳамкорлиги (ТPP) музокараларидан чиққани рақиб лойиҳанинг тугатилиши Хитой ташаббуси учун фойдали бўлиши мумкинлигини англатади, шу билан бирга Пекин учун хавотир уйғотади. Савдо протекционизми ва изоляцияси чет эл сармояси ва халқаро ҳамкорлик учун ноаниқлик туғдиради, улар «Бир макон, бир йўл» ташаббусининг асоси ҳисобланади.
Шунга қарамай, ушбу лойиҳанинг салбий координация қилинганлиги ҳозирда жаҳон саҳнасида муҳим сиёсий, иқтисодий ва молиявий салмоққа эга бўлган марказий ҳукумат томонидан умумий йўналиш йўқлигини англатмайди. Хитой етакчи роль ўйнасада, Янги Ипак йўлининг муваффақияти бутунлай Пекинга боғлиқ эмас. Қийинчиликлар ва тўсиқлар нафақат кўп, балки Хитой компанияларининг молиявий ёки иқтисодий чекловларини мутлақо қабул қилмайдиган ҳамкор мамлакатларнинг сони ҳам кўпаймоқда. Бироқ энди Хитой халқаро майдонда минтақавий ва глобал сиёсий ландшафтда абадий қоладиган лойиҳани амалга ошириш учун етарли даражада таъсир кучига эга.