Экономическая газета #130(2757)

Белоруссияда асосий солиқ турлари 
тўғрисида. Корхоналарнинг фойда 
солиғини тўлаш тартиби
Белорус Республикаси солиқ тизими 
26 та солиқ ва бошқа тўловларни ўз ичига 
олади. Бундан ташқари, айрим солиқлар 
бир нечта мустақил тўловлар туридан 
ташкил топган. Масалан, йўл жамғармаси-
га тўловлар 7 хил турли солиқ, йиғим ва че-
гирмаларни ўз ичига олади ҳамда улар ҳар 
бири ўз солиқ манбаи бўйича ҳисоб-китоб 
услубига эга. Белоруссия Республикаси 
солиқ тизимидаги муҳим солиқ турлари-
дан бири ҚҚС ҳисобланади. ЕИХ мамла-
катларида бюджетга тушадиган тушумлар 
жами миқдорининг ўртача 10–20 фоизи 
ҚҚС улушига тўғри келса, Белоруссияда 
бу миқдор 25 фоиздан ортиқроқни таш-
кил қилади. ҚҚСни ҳисоблаш тартиби у 
ерда ҳам худди Россиядаги кабидир. Асо-
сий ставка – 20 фоиз, шу билан бирга 10 
фоиз ва нолинчи фоизли ставкалар ҳам 
қўлланилади. 10 фоизли ставка бўйича 
Республика ҳудудида чорвачилик маҳсу-
лотларни ўсимликшунослик, балиқчилик, 
озиқ-овқат маҳсулотлари, болалар учун 
маҳсулотлари сотилганда; сартарошхо-
на, химчистка хизматлари, кийим кечак, 
оёқ-кийим, соатлар, мураккаб уй-рўзғор 
техникаси ва яна бошқа айрим товар ва 
хизматлар солиққа тортилади. Ноль фо-
изли ставка экспорт қилинадиган маҳсу-
лотларга (Россияга экспорт қилишдан 
ташқари), қурилиш ишларига, транспорт 
хизматларига қўлланилади.
Акцизлар бўйича солиққа тортилади-
ган объектларнинг солиқ манбаи, акциз 
ости товарлар рўйхати Белоруссия ва Рос-
сияда қарийб бир-бирига мос келади. Бе-
лоруссиядаги акцизларни ҳисоблаш хусу-
сиятлари шундаки, унда Россиядаги каби 
нафақат махсус ставкалар балки умум-
лаштирилган ставкалар ҳам қўлланилади. 
Бунинг устига маълум товарлар турига 
махсус ставкалар миллий валютадагина 
эмас, балки еврода ҳам ўрнатилган. Маса-
лан, қуйидаги акциз ставкалари мавжуд: 
кўпикланадиган ва шампан виносига 1 ли-
трга 60 Белорус рубли, микроавтобуслар 
ва енгил автомобилларга – 10 фоиз, нефть 
– 1 тоннасига 16,5 евро, дизель ёқилғиси 
– 1 тоннасига 50 белорус рубли ва ҳоказо.
Корхоналар фойдасидан олинадиган 
солиқ 30 фоизли ставка бўйича ундирила-
ди. Дивидендлар ва юридик шахсларнинг 
унга тенглашган даромади 15 фоиз ставка 
бўйича солиққа тортилади, бунда солиқ 
даромад тўлайдиган манбада сақланиб қо-
лади. Фойда солиғи бўйича кўплаб имти-
ёзлар белгиланган. Хусусан, ногиронлар 
ва нафақахўрлар меҳнатидан фойдалана-
диган ташкилот фойдаси солиққа тортил-
майди (аммо савдо-сотиқ ва воситачилик 
фаолияти бундан мустасно).
Қишлоқ хўжалик корхоналарининг 
етиштирган ўсимлик, чорвачилик, ба-
лиқчилик, асаларичилик маҳсулотларини 
сотишдан олган фойдасидан солиқ олин-
майди. Бундан ташқари, илмий тадқиқот, 
тажриба-конструкторлик ишлари, ёнғин-
га қарши ва табиатни муҳофаза қилиш 
тадбирлари учун ишлатилган бўлса со-
лиққа тортиладиган фойда, фойда солиғи 
суммасига камаяди.