Ekonometrika so‘zi nimani anglatadi va u fan sifatida qaysi davrda yuzaga kelgan?



Download 84,23 Kb.
bet10/17
Sana27.12.2022
Hajmi84,23 Kb.
#896473
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   17
Bog'liq
1-25

Iqtisodiy-matematikmodellarningtasnifiModellashtirishvamodellaro’ziningturlisohalardagitadbiqlarigaqarab, moddiyvaabstraktkabisinflargabo’linadi.
Modellashtirishdegandamodellarniqurish, o’rganishvaqo’llashjarayonitushuniladi.
Modellashtirishjarayoniquyidagiuchelementnio’zichigaoladi:
1) sub’ekt (tadqiqotchi);
2) tadqiqotob’ekti;
3) o’rganuvchisub’ektbilano’rganilayotganob’ektningmunosabatlarinivositalovchi model.
Ilmiyizlanishlardamodellashtirishqadimgizamonlardayoqqo’llanilaboshlandivaasta-sekinilmiybilimlarningqurilishvaarxitektura, astronomiya, fizika, ximiya, biologiyava, nihoyat, ijtimoiyfanlarkabitoborayangisohalariniqamrab ola boshladi. BirinchimatematikmodellarF.Kene (1758 y., iqtisodiyjadval), A.Smit (klassikmakroiqtisodiy model), D.Rikardo (xalqarosavdomodeli) tomonidanishlatilgan. XX asrzamonaviy fanning amaldabarchasohalaridamodellashtirishusuligakattamuvaffaqiyatlarvaobro’-e’tiborkeltirdi
13.Modellashtirishni qo‘llashning tarixihaqidanimabilasizvaiqtisodiy-matematikusullar deb nimagaaytiladi?
Hozirgi paytda iqtisodiy fan va amaliyot amaliy matematika yutuqlaridan tobora kengroq foydalanmoqda, ularni ilmiy tadqiqotlar qurolidan murakkab xo’jalik masalalarini samarali hal kilishning muhim vositasiga aylantirmoqda.
Zamonaviy iqtisodiyot nazariyasi ham mikro-, ham makrodarajada tabiiy, zaruriy element sifatida matematik modellar va usullarni o’z ichiga oladi. Matematikadan iqtisodiyotda foydalanish iqtisodiy o’zgaruvchilar va ob’ektlarning eng muhim, ahamiyatli boѓlanishlarini ajratishga va formal tasvirlashga, iqtisodiyot nazariyasining qoidalari, tushunchalari va xulosalarini aniq va lo’nda bayon qilishga imkon beradi.

Model — bushundaymoddiyyokixayolantasavvurqilinadiganob’ektki, qaysikitadqiqotjarayonidahaqiqiyob’ektningo’rninishundaybosadiki, unibevositao’rganishhaqiqiyob’ekthaqidayangibilimlarberadi. Modellarniqurishdatadqiqqilinayotganhodisanibelgilovchimuhimomillaraniqlanadivaqo’yilganmasalaniechishuchunmuhimbo’lmaganqismlarchiqaribtashlanadi.



Bir tomondan, modellar oson o’rganiladigan bo’lishi kerak, shuning uchun ular juda murakkab bo’lmasligi kerak — binobarin, ular albatta faqat soddalashtirilgan nusxalar bo’ladi. Biroq, ikkinchi tomondan, modellarni o’rganishdan olingan xulosalarni haqiqiy ob’ektlarga ham qo’llash lozim, demak, model o’rganilayotgan haqiqiy ob’ektning muhim tomonlarini aks ettirishi kerak.
Modellashtirishdegandamodellarniqurish, o’rganishvaqo’llashjarayonitushuniladi. Modellashtirish jarayoni quyidagi uch elementni o’z ichiga oladi:

  1. sub’ekt (tadqiqotchi);

  2. tadqiqot ob’ekti;

  3. o’rganuvchisub’ektbilano’rganilayotganob’ektningmunosabatlarinivositalovchi model.

Ilmiyizlanishlardamodellashtirishqadimgizamonlardayoqqo’llanilaboshlandivaasta-sekinilmiybilimlarningqurilishvaarxitektura, astronomiya, fizika, ximiya, biologiyava, nihoyat, ijtimoiyfanlarkabitoborayangisohalariniqamrab ola boshladi. BirinchimatematikmodellarF.Kene (1758 y., iqtisodiyjadval), A.Smit (klassikmakroiqtisodiy model), D.Rikardo (xalqarosavdomodeli) tomonidanishlatilgan. XX asrzamonaviy fanning amaldabarchasohalaridamodellashtirishusuligakattamuvaffaqiyatlarvaobro’-e’tiborkeltirdi.
Iqtisodiy-matematik model — buiqtisodiyob’ektlaryokijarayonlarnitahlilqilishyokiboshqarishmaqsadidaularningmatematiktasvirlanishi, ya’niiqtisodiymasalaningmatematikyozuvi. Iqtisodiyob’ektningmatematikmodeli — buuningfunktsiyalar, tenglamalar, tengsizliklar, mantiqiymunosabatlar, grafiklarmajmuasiko’rinishidagiaksettirilishi. Bundayaksettirisho’rganilayotganob’ektelementlariningmunosabatlariguruhlarini model elementlarining shunga o’xshashmunosabatlarigabirlashtiradi.

Download 84,23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish