Ekonometrika amaliy mashg‘ulot I. Habibullayev, A. Jumayev

 
Topshiriq: 
Savdo 
korxonasi 
rahbariyati 
kuzatuv 
o‗tkazishdan  avval 
O‗zbekistonda  ishlab  chiqarilgan  A  markali  televizorlarga  talabning 
narxga  nisbatan  elastikligi  0,9  bo‗lsa  kerak  deb  taxmin  qilingan  edi. 
Kuzatuv 
natijalari 
bo‗yicha 
rahbariyatning 
taxmini 
to‗g‗riligi 
isbotlandimi yoki yo‗qmi? 
 
13-masala. 
Mamlakat  tumanlari  bo‗yicha  ma‘lum  bir  oy  uchun  quyidagi 
ma‘lumotlar berilgan: 
 
1.14-jadval 
Tumanlar 
Jon boshiga iste‘mol 
uchun xarajatlar, ming 
so‗m, 
у
 
Jon boshiga pul 
daromadlari, ming so‗m, 
x
 
Shimoliy tumanlar 
 
1 
596 
913 
2 
417 
1095 
3 
354 
606 
4 
526 
876 
5 
934 
1314 

---

47 
 
6 
412 
593 
7 
525 
754 
8 
367 
528 
Janubiy tumanlar 
 
1 
364 
520 
2 
336 
539 
3 
409 
540 
4 
452 
682 
5 
367 
537 
6 
328 
589 
7 
460 
626 
8 
380 
521 
9 
439 
626 
10 
344 
521 
 
Topshiriq: 
1. Korrelyatsiya  maydonini  tuzing  va  bog‗lanish  shakli  haqida 
gipotezani keltirib chiqaring. 
2. Chiziqli,  darajali,  eksponentsial,  yarimlogarifmik,  teskari, 
giprbolik juft regressiya tenglamalarining parametrlarini hisoblang. 
3. Korrelyatsiya  va  determinatsiya  ko‗rsatkichlari  orqali  bog‗lanish 
zichligini baholang. 
4. O‗rtacha (umumiy) elastiklik koeffitsiyentini hisoblang. 
5. Approksimatsiyaning  o‗rtacha  xatoligi  yordamida  tenglama 
sifatini baholang. 
6. Fisher 
F-kriteriysi 
yordamida 
regression 
modellashtirish 
natijalarini statistik ishonchliligini baholang. 
7. 4, 5 va 6 punktlarda hisoblangan ko‗rsatkichlar qiymatlari asosida 
eng yaxshi regressiya tenglamasini tanlang. 
8. Agar  omil  belgining  prognoz  qiymati  uning  o‗rtachasidan  4%ga 
ko‗paysa,  natijaning  kutilayotgan  qiymatini  hisoblang.  Muhimlik 
qiymati α= 0,05 uchun prognoz qiymatining ishonch oralig‗ini aniqlang. 
9. Olingan natijalarni baholang, xulosani yozma shaklda ifodalang. 
 
 

---

48 
 
14-masala. 
O‗rtacha  oylik  mehnat  unumdorligini  ishchilarning  yoshiga 
bog‗liqligi 
  model  bilan  tavsiflanadi.  Modelning 
qo‗llanilishi quyidagi jadvalda keltirilgan natijalarga olib kelgan: 
 
1.15-jadval 
t/r 
Ishchilarning mehnat 
unumdorligi, mln.so‗m, 
y
 
t/r 
 
Ishchilarning mehnat 
unumdorligi, mln.so‗m, 
y 
 
haqiqiy 
Hisoblangan 
haqiqiy 
hisoblangan 
1 
12 
10 
6 
11 
12 
2 
8 
10 
7 
12 
13 
3 
13 
13 
8 
9 
10 
4 
15 
14 
9 
11 
10 
5 
16 
15 
10 
9 
9 
 
Topshiriq: 
Korrelyatsiya  indeksi,  approksimatsiyaning  o‗rtacha  xatoligi  va 
Fisher F-kriteriyasini hisoblab modelni sifatini baholang.