Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

 Tabletkalar tayyorlashda mehnat sharoitlarining gigiyenik tavsifi. 
 
Tabletkalar - tayyor dorivor preparatlarning presslangan 
kukunlari yoki aralashmalaridan iborat qat’iy dozalangan dorivor 
shakldir. Tayyorlash usuliga ko‘ra tabletkalar presslangan va 
trituratsion turlarga bo‘linadi. Presslangan tabletkalar eng keng 
tarqalgan. Tabletka tarkibiga dorivor moddadan tashqari yordamchi 
birikmalar ham kiradi, ular belgilanishiga ko‘ra quyidagilarga 
bo‘linadi: 
- aralashtirmalar, ular tabletkaga zaruriy massa hosil qilish 
maqsadida quyiladi (kraxmal, sutli qand, lavlagi qandi, glyukoza, 
magniy oksidi kaolin, sorbit va b.); 
parchalovchilar - oshqozon yoki ichakda tabletkaning mexanik bo‘linishini ta’minlovchi 
birikmalar. Ularga shishish (agar-agar, jelatin va b.) yoki gaz hosil qilish (limonli yoki vino-tosh 
kislotali natriy nitrokarbonat) hisobiga tabletkani parchalovchi yoki namlanishni yaxshilovchi 
(kraxmal, tvinlar, spenlar va b.) moddalarning uch guruhi kiradi; 
sirg‘anuvchi yoki moylovchi moddalar, ular tabletkaga uning sirg‘anishini yaxshilash uchun 
qo‘shiladi (kraxmal, talk, parafin, stearin kislotasi, alyuminiy silikati 
va b.); 
granula va tabletkalarni mustaxkamligini oshirish uchun 
foydalaniladigan bog‘lovchi yoki yelimlovchi moddalar (glyukoza,
selliloza, algin kislotasi va b. ). 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
67 
Tabletkalarning tayyorlash uchta asosiy ishlab chiqarish operatsiyalarini o‘z ichiga oladi, 
bular: aralashtirish, granulalash (donalash) va presslash (tabletkalash). Tabletkalashga 
mo‘ljallangan dorivor moddalar farmatsevtika zavodiga yetkazib berilib, omborda standart o‘ramda 
standartlanadi. Zaruratga ko‘ra ular tabletkalash sexiga kelib tushadi. So‘ngra dorivor va yordamchi 
birikmalarini quritish, maydalash, yelakdan o‘tkazishdan iborat materialning tayyorlanishi amalga 
oshiriladi. Bu bosqichda ishlovchilarga turli xil moddalar changi ta’sir qiladi, bunda nafas organlari 
orqali organizmga bir vaqtning o‘zida bir nechta moddalarning changi kirishi mumkin. 
Ingridientlari 
aralashtirish 
dorivor 
moddalar 
reglamenta 
ko‘ra aralashtiriladigan