Ekologiya va geografiya

Hayvonot dunyosini muhofaza qilish. O‘zbekiston hayvonlari o‘simliklar 

kabi,  XX  asrning  2-yarmida  muhofazaga  muhtoj  bo‘lib  qoldi.  Buning  asosiy 

sabablari  –  aholi  o‘z  xo‘jaligi  bilan  barcha  zonalar  ichiga  tobora  chuqur  kirib 

borishi, tabiiy landshaftlarning madaniy landshaftlar bilan almashinishi, hayvonlar 

ekologik  muhitining  tobora  yomonlashuvi  va,  nihoyat,  hayvonlarni  ovlashning 

ilmiy asoslangan tartibiga qat’iy rioya etmaslikdir. 

Tabiiy  va  ilmiy  manbalarda  ko‘rsatilishicha,  o‘tgan  asrning  boshlarida 

Farbiy  Tyanshan  tog‘  tizmalarida,  Janubiy  O‘zbekistonning  Bobotog‘, 

Ko‘hitangtog‘,  Boysuntog‘,  Hisor  tizmalarida  soni  keskin  kamayib  ketgan 

hayvonlardan  ilvirs,  qoplon,  Buxoro  tog‘  qo‘yi,  ko‘ksug‘ur,  qizil  bo‘ri,  tyanshan 

oq tirnoqli ayig‘i, yo‘l-yo‘l sirtlon, turkiston silovsini, tog‘ qo‘ylari, qizilqum qo‘yi 

va b.ni tez-tez uchratish mumkin edi. Endilikda bu hayvonlarning aksariyat qismi 

qo‘riqxonalarda maxsus ko‘paytirilmoqda. 

O‘tgan  asrning  o‘rtalarigacha  keng  tarqalgan  qushlardan  boltayutar,  dasht 

lochini,  pushti  saqoqush,  birqozon,  jajji  oqqush,  marmarchurrak,  oqbosh,  o‘rdak, 

burgutning  to‘rt  turi,  qumoy,  qironqora,  lochin,  itolg‘i,  bizg‘aldoq  juda  kamayib 

ketdi. Ko‘plab hayvonlarning ekologik makoni bo‘lmish tekislikdagi to‘qaylarning 

---

33