Ekologiya va botanika kafedrasi qo`lyozma xuquqida

1.1.Dorivorlik hususiy atiga ega bo`lgan boshoqdoshlar  

 

 

Bizga  ma`lumki  o`simliklar  dunyosi  insonlar  uchun  juda  muhim 

ahamiyatga  ega.  Masalan,  ulardan  oziq -ovqat,  kiyim-kechak,  dori-

darmon  olishda  insoniyat  keng  foydalanib  kelmoqda.  O`simliklarning 

dorivorlik  hususiyati  qadim  zamonlardan  aniqlangan  bo`lib,  o`sha 

davrning  mashhur  tabiblari  ulardan  turli  kasalliklarni  davolashda 

foydalanganlar.  Jumladan,  Gippokrat  (erami zdan  avvalgi  460-377) 

bemorlarni  davolashda  dorivor  o`simliklarning  236  ta  turidan 

foydalangan.  O`z  davrining  atoqli  vrachi  Dioskorid  (eramizdan  to`rt 

asr  oldin)  “Materia  medika”  nomli  asarida  juda  ko`p  dorivor 

o`simliklarni  rasmlari  bilan  birgalikda  ta`ri flab  bergan.  Mashhur 

hakim Abu Ali  ibn  Sino  1020  yilda  5  jildlik  “Al  qonun  fit -Tib”  (“Tib 

---

8 

 

qonunlari”)  kitobini  yozadi.  Bu  kitobning  II  jildi  oddiy,  V  jildi 

murakkab  dorilarga  bag`ishlangan  bo`lib,  kitobning  II  jildida  o`sha 

zamonda  tibbiyotda  ishlatiladiga n  811  ta  dorivor  o`simliklar  va 

ulardan olinadigan dorivor vositalar ta`riflangan.  

O`simliklarning  bebaho  dorivorlik  xususiyatini  o`rganishdan 

maqsad  ularga  bo`lgan  talabning  kun  sayin  nafaqat  mamlakatimizda 

balki butun dunyoda ortib borayotganligidir.   

Dorivor  o`simliklarni  o`rganishni  dolzarblik  hususiyati  shundan 

iboratki,  hozirda    sintez  yo`li  bilan  olingan  turli xildagi  kimyoviy  dori 

preparatlarini  uzoq  vaqt  mobaynida  uzluksiz  ravishda  qabul  qilish 

inson  organizmida  turli  noxush  xolatlarni  va  allergik  kasalliklarning 

kelib  chiqishiga  sabab  bo`lmoqda.   O`simliklardan  olinadigan  dorivor 

preparatlar  esa  inson  organizmiga  mahalliy  ta`sir  ko`rsatishi  tufayli 

mutloqo bezarardir 

Boshoqdoshlar  (Poaceae)  oilasi  vakillari  O`zbekiston  hududida 

keng  tarqalgan.  Ular  inson  hayotida  muhim  ahamiyat  ega  bo`lib,  oziq -

ovqat,  qimmatli  yem-xashak  va  ayrim  turlari  dorivorlik  hususiyatiga 

ham  ega.  Dorivorlik  hususiyatiga  ega  bo`lgan  boshoqdoshlar  oilasi 

vakillaridan ayrimlarini keltirib o`tamiz.