Экология ҳуқуқи предмети, методи ва тизими

Атроф табиий муҳитни муҳофаза қилиш иқтисодий
механизмини ҳуқуқий таъминлаш


Талаба мазкур мавзуда атроф табиий муҳитни муҳофаза қилиш ва табиатдан фойдаланишнинг иқтисодий-ҳуқуқий механизми тушунчаси ва ўзига хос хусусиятлари, табиий ресурслардан фойдаланганлик учун ҳақ тўлаш, атроф табиий муҳитга салбий таъсир этганлик учун ҳақ тўлаш, атроф табиий муҳитни муҳофаза қилишни иқтисодий рағбатлантириш ҳақида маълумотларга эга бўлади.
Мавзуни тўлиқ ўзлаштириши учун ва ўзлаштираётган назарий билимни амалиёт билан боғлаш мақсадида қўйидаги масалаларни ечимини топиш мақсадга мувофиқ бўлади.


1-масала
Фуқаролар Н. ва К.лар ҳаваскорлик мақсадида Зарафшон дарёсида балиқ овлашди. Фуқаро Н. 4 кг. сазан, К. эса 7 кг. лаққа балиқ овлади. Ушбу ҳолат юзасидан табиатни муҳофаза қилиш ходимлари уларга балиқ тутишгани учун ҳақ тўлашлари лозимлигини таъкидлади.
– Табиатни муҳофаза қилиш ходимларининг ушбу талаби тўғрими?
– Ҳаваскорлик мақсадида балиқ овлаш учун ҳақ ундириладими?
– Ушбу вазиятга тушунтириш беринг?


2-масала
Андижон вилоятидаги “Шоҳжахон” фермер хўжалиги раҳбарига туман солиқ инспекцияси ходими Р. унинг ер участкаси учун ижара ҳақини тўламай келаётганлигини билдиради. Бироқ, фермер хўжалиги раҳбари бу борада ягона ер солиғи тўлаётганлиги боис ижара ҳақи тўлаши керак эмаслигини эътироф этади.
– Ушбу вазиятга ҳуқуқий баҳо беринг.
– Ягона ер солиғи тўловчи ижара ҳақи (ер солиғи) тўлаши лозимми?
– Фермер хўжалиги ер участкасидан фойдаланганлик учун қандай тўлов тўлайди?


3-масала
Паркент туманида яшовчи фуқаро Х. Чотқол миллий боғи ҳудудидан диаметри 86 см. ташкил қилувчи арча дарахтини кесаётганда табиатни муҳофаза қилиш органи инспектори томонидан ушланган.
Табиатни муҳофаза қилиш органи инспектори фуқаро Х.га қонунда ўрнатилган тартибда 2 500 000 сўм жарима тўлайсиз деб далолатнома тузди ва кесилган арча дарахтини олиб қўйган.
Фуқаро Х. мазкур жаримадан норози бўлиб, табиатни муҳофаза қилиш органини судга берган.
Суд фуқаро Х.га нисбатан қўлланилган жарима нотўғрилигини билдириб, ушбу жаримани бекор қилиб, бошқа суммадаги жарима белгилаган.
– Дарахтни кесиб олганлик учун жарима қайси қонун ҳужжатига асосан белгиланади?
– Табиатни муҳофаза қилиш органи ходими амалдаги қонунчилик талабидан келиб чиқиб, воқеа жойида жарима белгилаши мумкинмиди?
– суд қарорни чиқараётганда қайси қонун ҳужжатига асосан ишни ҳал қилган, фуқаро Х.га қандай миқдордаги жарима белгиланиши лозим эди?