Экологик омиллар

Экалогик омиллар

Режа:

• Экологик омиллар.
• Атроф табиий муҳитнинг ифлосланиши.
• Транспорт экологиясининг асосий масалалари.

 

Тирик организмлар атроф табиий муҳитда мавжуддир. Тирик организмлар яшашига, ривожланишига таъсир кўрсатувчи муҳит элементлари экологик омиллар бўлиб, улар уч гуруҳга бўлинган:

АБИОТИК
БИОТИК
АНТРОПОГЕН

• Абиотик омиллар - жонсиз табиатдан ташкил топган бўлиб, уч гуруҳга бўлинган: Иқлим омиллари - қуёш энергияси, ҳаво ҳарорати, намлик, ҳаво харакати тезлиги, ҳаво босими ва бошқалардир, эдафик, кимёвий. Нурларнинг спектри биологик таъсири бўйича турлидир, кўринадиган нур (78%), инфрақизил нур (25%) ва ультрабинафша нур (7%). Кўринадиган нурлар фотосинтез жараёнини амалга оширади, (хужайраларнинг) таначаларнинг бўлинишига - ажралишига, ўсимликларни ўсиши, уларни ўз вақтида гуллаш ва ҳосилга киришига таъсир кўрсатади.

Биотик омиллар. Тирик мавжудотлар таъсирига боғлиқ 3 гуруҳга бўлинади. Фитоген - муҳитда ўсимликлар томонидан органик моддани ишлаб чиқишни ва унинг бутун организмларга озуқа асоси бўлишидир. Зооген – ҳайвонот оламидаги алоқалар. Микробиоген – оддий бактерия ва вирусларнинг тирик организмларга таъсири.

• Биотик омиллар. Тирик мавжудотлар таъсирига боғлиқ 3 гуруҳга бўлинади. Фитоген - муҳитда ўсимликлар томонидан органик моддани ишлаб чиқишни ва унинг бутун организмларга озуқа асоси бўлишидир. Зооген – ҳайвонот оламидаги алоқалар. Микробиоген – оддий бактерия ва вирусларнинг тирик организмларга таъсири.

Антропоген омиллар – одамларнинг тўғридан-тўғри табиатга таъсиридир.

Антропоген омиллар – одамларнинг тўғридан-тўғри табиатга таъсиридир.

Биосфера. Юқори сатҳдаги экотизм бўлиб, Ернинг тирик организмлар бор қаттиқ, сувли ва газсимон қобиғини ташкил қилади

Транспорт экологиясининг асосий масалалари:
- Транспорт воситаларини атроф-муҳитга таъсир доираларини аниқлаш;
- Транспорт воситаларини ишланганда атроф-муҳитни муҳофазалашни стратегиясини яратиш;
- Экологияга кам таъсир кўрсатадиган транспорт воситаларини яратиш истиқболли йўналишини ривожлантириш;
- Транспортда экологик бошқаришни ташкил қилиш.
Атроф табиий муҳитнинг ифлосланиши.
Ҳозирги даврда Ер экотизими антропоген таъсир натижасида ҳар томонлама ўзгаради. Инсон атроф-муҳитга таъсир қилиб уни ифлослантирмоқда.
Ифлосланиш экотизимга биогеоценоз киритилган, яъни унинг хусусиятига мутлоқ тескари физик, кимёвий ва биологик компонентларни табиий меъёридан кўпайишидир, бу эса экотизимни бузади ёки унинг ҳосилдорлигини камайтиради.

Назарларыңыз ушін рахмет!

• Назарларыңыз ушін рахмет!
• Уразова Ирода
• Таджибаева Айжамал