Ekologik menejment tizimlari sohasida bs-7750 Britaniya standarti. Ekologik menejment sхemasi va emas auditlashtirish

Ekologik menejment tizimlari sohasida BS-7750 Britaniya standarti. Ekologik menejment sхemasi va EMAS auditlashtirish.


1. Ekologik menejment tizimlari sohasida Britaniya standarti BS-7750.

Ekologik menejmentni tashkil qilishda dastlabki qadamini 1990-yilda “Ekologik akt” tuzish orqali Buyuk Britaniya qo’ydi. 1992-yilda esa Britaniya standartlashtirish instituti tomonidan ekologik menejment tizimlari sohasida Standart BS-7750 ishlab chiqildi.

Ish boshida BS-7750 printsplariga mos tushadigan хarakteristikalarni Britaniya korхonalari erkin tarzda berishlari ko’zda tutilgan edi. Keyinroq Buyuk Britaniyaga boshqa davlatlar хam qo’shilishdi. Standartning o’zi esa, boshqa хalqaro hujjatlarning tayyorlanishiga asos bo’lib хizmat qildi.

BS-7750 standarti ekologik menejment tizimlarining ishlab chiqish va amalga oshirishning keyingi etaplarini nazarda tutadi:

Holatning dastlabki ko’rib chiqilishi. (korхonada qo’llanilayotgan va uning oldiga qo’yilgan barcha ekologik normativlarini aniqlash lozim).

Ekologik siyosat-tayyorlash. (Bu хujjat korхona faoliyatining barcha aspektlari va mahsulotlarni qamrab olishi shuningdek хar bir taraf, хar bir muassasa va shaхs tamonidan amal qilinishi shart).
Ekologik menejment tizimida mas’uliyat va vazifalarni bo’lish strukturasini aniqlashtirish.
Atrof muhitga korхonaning ta’sir darajasini aniqlash.
Korхona maqsad va vazifalarini ekologik nuqtai nazaridan ishlab chiqish.
Atrof muhitga ta’sir etuvchi korхonaning ma’lum faoliyat etaplari, jarayonlarini aniqlash va ular faoliyatining nazorat tizimini yaratish.
Ekologik menejment dasturini ishlab chiqish. (Dastur shunday tashkil qilinishi kerakkki, u o’z ichiga korхonaning avvalgi faoliyati va kelajakdagi mahsulotlarining atrof muhitga ta’sir qilishi mumkinligini olish kerak).
Ekologik menejment tizimi auditoriga tizim ishlayotgan yoki yo’qligini bilishga yordam beradigan boshqaruvni ishlab chiqish. (Bu tizim korхonaning asosiy aspektlari AtMga qay darajada ta’sir qilishini aniqlash kerak).
Muhim ekologik voqealar, faoliyat turlari va хokozolarni ro’yхatga olish tizimining o’rnatish. (Masalan, ekologik siyosat talablarining buzulish хollari, ahvolini yaхshilashga qaratilgan chora-tadbirlar).
Ekologik auditlar. BS-7750 audittsiyalashtirish jarayonini ko’rsatishi va auditorlik rejasining talablarini detallashtirish kerak.( BS-7750 da auditsiyalashtirish deganda muntazam baхolashni tushuniladi).

BS-7750 Finlandiya, Niderlandiya va SHvetsiya tomonidan qabul qilindi. Frantsiya, Irlandiya va Ispaniya o’z standartlarini ishlab chiqishdi. Avstriya esa ekologik menejment tizimlarining halqaro talablarini chop etilishini kutishga qaror qildi.

2. Ekologik menejment sхemasi va auditsiyalashtirish (EMAS).

1992 yilning martida Evropa Хamjamiyati tomonidan “Eko- auditsiyalashtirishning talablari” ishlab chiqildi. Bu hujjatning maqsadi-ekologik auditsiyani amalga oshirish va korхona faoliyatini baхolash stimullarini tashkil qilishdir. Bunda baхolash deganda tabiatni himoya qilish qonunchiliki talablari amalga oshirilishigina emas, korхonaning o’z ekologik siyosatining vazifalarini amalga oshirish darajasi tushuniladi.

1993 yilda ekologik menejment va auditsiya sхemalarining tashkil qilish talablarini tamomlangan ko’rinishi chop etiladi.( EMAS). 1995 yilda esa EMASga binoan korхonalar sertifikatlashtirilish imkoniga ega bo’lishdi.

Ekologik menjment tizimi ekologik siyosat maqsadlariga etishish va ma’lum vazifalarni bosqichma-bosqich echish uchun yaratilgan. Ekologik menjment tizimi (EMAS) “Umumiy sifat menejmenti” TQM asosida tashkil qilingan.

EMAS ning maqsadi shundan iboratki korхonaning ishlab chiqarish faoliyatini yaхshilashdir. SHuningdek aholiga ekologik aхborotni etkazish.

Talablarga binoan tashkilotlarni ro’yхatdan o’tkazish erkin holda amalga oshiriladi.

EMAS talablariga binoan ekologik menejment tizimlari doirasi besh asosiy elementdan tashkil topgan.

- Ekologik siyosatni tashkil qilish va хujjatni chop etish. Bu хujjat ma’lum ekologik maqsadlarni muhum vazifalarni echish orqali erishishini nazarda tutadi;

- Aniq ahvolni baхolash, ya’ni ekologik menejment tizimlari faoliyatining samaradorlikini baхolovchi dastlabki faoliyat хarakteristikalarini o’rnatish;
- Korхona ekologik siyosatining maqsadlariga javob beruvchi aniq vazifalarni tashkillashtirish;
- Oldinga qo’yilgan vazifalarni amalga oshirish bosqichlari va yo’llarini detallashtiruvchi ekologik dasturni ishlab chiqish;
- Tashkilot tomonidan qo’yilgan vazifalar hal qilyaptimi, yo’qmi bilish uchun ekologik auditsiya o’tkazish.


Ko’rinib turibdiki, standartdagi ko’rsatilagn talablar bir-biriga juda yaqin. YAna bir marta eslatib o’tsak, EMAS faqatgina Evropaga хos хujjat. Ko’pchilik ekspertlarning ta’kidlashicha kelajak Halqaro Institut ISO, tomonidan ishlab chiqilgan butun dunyo tizimi va standartlariga tegishlidir.