Egri chiziqlar nazariyasi. Egri chiziqlar va ularning tenglamalari

Shunday qilib giperbola tenglamasi

bo’ladi.

2.3 Parabola tenglamasi

6-ta’rif. Parabola deb tekislikdagi shunday nuqtalarning geometrik o’rniga aytiladiki, bu nuqtalarning har biridan fokus deb ataluvchi berilgan nuqtagacha bo’lgan masofa direktrisa deb ataluvchi berilgan to’g’ri chiziqqacha bo’lgan masofaga tengdir (fokus direktrisada yoymaydi deb olinadi).

y

F

0 x

Direktrisa

8-chizma.

Fokusdan direktrisagacha bo’lgan masofani p orqali belgilaymiz. Bu parabolaning parametri deyiladi.

Parabola tenglamasini chiqaramiz. Direktrisa va fokuslarni 8-chizmadagidek joylashtiramiz. Koordinata boshini RF kesmaning o’rtasidan olamiz. Bu holda fokus koordinataga ega bo’ladi. Direktrisa tenglamasi (2.14) ko’rinishga ega. Faraz qilaylik M(x;y) parabolaning ixtiyoriy nuqtasi bo’lsin. Ta’rifga ko’ra MN=MF 4-chizmada ko’rinib turibdiki

Demak,

Buning har ikkala tomonini kvadratga kutarib soddalshtirsak,

(2.15)

tenglama hosil bo’ladi.

(2.15) tenglama parabolaning kanonik tenglamasi deyiladi.

Endi parabolaning formasini tekshiramiz. (2.15) tenglamada y juft darajada qatnashgani uchun absissa o’qi parabolaning simmetriya o’qi bo’ladi. y²>0 bo’lgani uchn ham musbat bo’ladi. Shuning uchun parabola grafigi I va IV choraklarda joylashadi. x=0 da y=0. Demak, parabola koordinata boshidan o’tadi. da y ham cheksiz ortadi. Parabola 5- chizmada tasvirlangan.

Misol. y²=8x parabola berilgan. Uning direktrisasining tenglamasini tuzing va fokusini toping.

Yechish. Berilgan tenglamani (2.15) tenglama bilan solishtirsak 2p=8, p=4 ekanini topamiz. Demak, direktrisa tenglamasi x=-2 fokus esa F(2;0) bo’ladi.

Eslatma. Agar parabolaning fokus o’qi sifatida ordinata o’qini olsak, uning tenglamasi
x²=2py (2.16)

ko’rinishda bo’ladi.

Xulosa

Kurs ishining I bobida egri chiziq haqida tushuncha va tenglamalari ko’rildi .

Mavzuga doir ta’riflar bilan tanishildi . II bob ikkinchi tartibli egri chiziq tenglamalariga bag’ishlandi , ellips , giperbola va parabola tenglamalari o’rganilib ularga doir masalalar yechildi . tenglamalarni yechim usullari to’liq o’zlashtirildi jumladan ushbu parabolik tenglamani yechamiz .

Misol . Parabolaning tenglamasi . buning parametri, direktrisasi va absissasa 7 bo’lgan nuqtaning radius- vektori aniqlansin.

,

- direktrisasining tenglamasi bo’ladi.

Radius-vektori bo’ladi.