Earth of Money

Bu amaliyot bir necha o’n yillar mobaynida byudjet ijrosida ma’lum darajadagi samara bilan qo’llanib kelindi.

• Lekin keyingi yillarda davlat byudjetining kassaviy ijrosi davlat mablag’larini boshqarish, byudjet ijrosini tashkil qilish va nazoratini olib borish, mablag’larning samarali ishlatilishini ta’minlash masalalarida bir qator muammolarni keltirib chiqardi:

• -byudjet daromadlari va xarajatlari to’g’risidagi axborotlarning etarli darajada --operativ (tezkor) emasligi; -daromadlarning bank hisobraqamlariga tushishi va byudjetning hisobraqamlarida aks ettirilishidagi uzilishlarning mavjudligi bois byudjet -resurslarini boshqarishdagi tezkorlikning sustligi; -soliq daromadlarining byudjet tizimi bo’g’inlari o’rtasida taqsimlanish jarayonlarini samarali tartibga solish va daromadlar tushumini jadallashtirishning zarurligi; -byudjet ajratmalarining hajmlari bilan haqiqatda amalga oshirilgan to’lovlar summalari ko’rsatkichlarining tarqoqligi tufayli mablag’larning tushumi va sarflanishi ustidan yagona nazoratning murakkablashuvi; -byudjet tashkilotlarining hisobraqamlarida ishlatilmayotgan byudjet mablag’larining turib qolishi; -byudjet mablag’larining ajratilishi bilan ularning so’nggi iste’molchilarga etib borishigacha bo’lgan vaqtning uzoqligi; -davlat mablag’lari harakatining murakkablashuvi va hajmlarining ortib borishi bilan ulardan oqilona foydalanish ustidan dastlabki nazoratning va joriy monitoringning zarurligi va boshqalar.

• G’azna ijrosini tashkil etishning mazmuni - davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg’armalarining barcha daromadlarini, shuningdek, byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha tushumlarini yagona g’azna hisobraqamga jamlash va ularning barcha xarajatlarini shu hisobraqamdan amalga oshirishni nazarda tutadi. Bu esa davlat byudjeti, davlat maqsadli va byudjetdan tashqari jamg’armalar, byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag’lari, davlat qarzlariga xizmat ko’rsatish jarayonlarining tezkor nazoratini va monitoringini olib borish, davlat mablag’larining samarali ishlatilishini ta’minlash, davlat moliyaviy resurslarining harakati to’g’risida operativ tarzda ma’lumotlarni jamlash, boshqarish va nazorat qilish imkonini beradi.

• Shu sababli “G’aznachilik” fanining maqsadi - talabalarda byudjet tizimi byudjetlarining g’azna ijrosini tashkil etish va g’aznachilik faoliyati haqidagi yaxlit bilimlar tizimini shakllantirish, byudjet tizimi byudjetlarining g’azna ijrosi haqida nazariy bilimlar berish, ularda mamlakatda amalga oshirilayotgan institutsional islohotlarning bugungi bosqichida davlat moliya tizimida amalga oshirilayotgan o’zgarishlarning asosiy yo’nalishlari va g’aznachilikning samarali faoliyatini ta’minlash bo’yicha asosiy ko’nikmalar hosil qilish, g’aznachilikning tashkiliy tuzilmasi va uning ishlash mexanizmlarini o’rganish, ularni nazariy, amaliy va metodologik jihatdan takomillashtirishdan iborat.

• Jamiyat taraqqiyotida xo‘jalik mexanizmining bosqichmabosqich takomillashtirilishi, davlatning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy tizimidagi roll ortishi ularning ixtiyorida takror ijtimoiy ishlab chiqarish natijasida yaratilgan YalM ning bir qismi hisobiga doimiy ravishda pul resurslari ni shakllantirilishini obyektiv zarur qilib qo‘ydi. Budjet iqtisodiyotga, ishlab chiqarish jarayoniga, xoljalik hayotiga davlat tomonidan ta’sir o’tkazishning vositalaridan biridir. Budjet mamlakat iqtisodiyotining asosiy o‘zagi bo‘lib xizmat qiladi. Barcha mamlakatlarda xo‘jalik subyektlari faoliyatining natijalari bo‘lib YalM va milliy daromad hisoblanadi. Moddiy ishlab chiqarish sohasida yaratilgan milliy daromad taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonlaridan o ktadi. Milliy daromadni taqsimlash va kelgusida ishlatilish jarayonlarida budjet muhim o ‘rin egalladi. Iqtisodiyotda budjet quyidagi vazifalarni bajaradi : => mamlakatda yaratilgan YalM ni qayta taqsimlash; => budjetning markazlashtirilgan pul mablag‘lari daromadlarini shakllantirish va undan foydalanish; iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish va rag‘batlantirish; => budjetlararo munosabatlami muvofiqlashtirish;
•