Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

Ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот тури ва кўринишига кўра, 
корхоналар саноат, қишлоқ хўжалиги, транспорт, молия-кредит ва 
бошқаларга бўлинади.
Технологик умумийлигига кўра, 
корхоналар ишлаб чиқариш 
жараѐнини узлуксиз ва дискрет равишда, кимѐвий ѐки механик 
жараѐнларнинг устунлиги асосида юритувчиларга бўлинади.
Тайѐр маҳсулотнинг мақсадларига кўра, 
барча корхоналар иккита 
катта гуруҳга бўлинади: ишлаб чиқариш воситаларини ишлаб чиқарувчилар 
ва истеъмол маҳсулотларини ишлаб чиқарувчилар.
Фойдаланилувчи хом ашѐ турига кўра, 
саноат корхоналари қазиб 
чиқарувчи ва қайта ишловчи корхоналарга тақсимланади.
Йил давомида ишлаш муддатига кўра, 
корхоналар мавсумий ва йил 
бўйи фаолият юритувчиларга бўлинади.
Ҳажмига кўра,
 
корхоналар йирик, ўрта ва кичик корхоналарга 
тақсимланади. Ҳар бир ишлаб чиқариш корхонаси ишлаб чиқариш 
бўлинмалари, бошқарув органлари ва корхона ходимларига хизмат 
кўрсатувчи 
ташкилотлардан 
иборат 
бўлади. 
Тузилма 
(структура) 
тушунчасини корхонанинг таркиби, тузилиши сифатида кўриб чиқиш 
мумкин. Корхона қанчалик йирик бўлса, унинг ишлаб чиқариш тузилмаси 
шунчалик мураккаб бўлади. Саноат корхоналарининг умумий ва ишлаб 
чиқариш тузилмалари мавжуд. Ишлаб чиқариш бўғинлари, корхона 
бошқаруви ҳамда ходимларга хизмат кўрсатувчи ташкилотлар, уларнинг 
миқдори, катталиги ва эгаллаб турган майдони, ходимларининг сони ва 
ишлаб 
чиқариш 
имкониятлари 
корхонанинг 
умумий 
тузилмасини 
ифодалайди.

---

Корхоналарнинг молиявий ҳолатини ифодовчи муҳим кўрсаткичлардан 
бири бу корхоналарнинг мажбуриятлари хисобланади. Корхона мажбурият-
лари корхоналар балансининг пассив бўлимлар қисмида жойлашган.