E nuritdinov

O'pka ventilatsiyasi 
 
O'pka  vetilyasiyasi  nafas  olish  va  nafas  chiqarish  yo'li  bilan  amalga  oshirilib 
alveolyar  havoning  tarkibi  doimo  yangilanadi.  Tinch  holatda  nafas  harakatining 
/udh'gi,  1  daqiqa  davomida  12-16  ga  teng.  Tinch  holatda  bu  miqdor  yana  ham 
kamayishi  mumkin  (bir  daqiqada  6  nafas  harakati),  ammo  jismoniy  mashq  yoki 
mehnat  natijasida  nafas  harakati  60  va  undan  ham  ko'proq  bo'lishi  miimkin.  Katta 
yoshdagi  odamlarda  o'pka  ventilatsiyasining  ko'rsatkichi  1  daqiqada  70-100  1  ga 
teng. Odam tinch turgan vaqtda bir daqiqada 16-18 marta nafas oladi. Har bir nafas 
olganda  500  ml  atmosfera  havosi  o'pkalar'ga  kiradi.  Agar  bir  daqiqadagi  nafas  soni 
har  bir  marta  nafas  olganda  o'pkalarga  kirgan  havo  miqdoriga  ko'paytirilsa, 
o'pkalarning  daqiqalik  ventilatsiyasi  kelib  chiqadi.  Tinch  holatda  o'pkalarning 
daqiqalik ventilatsiyasi 8-9 litrga teng. Masalan, bir daqiqada 16 marta nafas olinsa, 
har bir nafas olganda o'pkaga 500 ml havo kiradi, ya'ni 16-500=8000 ml. 
,-.   O'pka   ventilatsiatsining   daqiqalik . hajmi   ventilatsiyaning   qanchalik samarali     
ekanligini     to'la     ta'riflab     bermaydi.     Ikki     holda     o'pka ventilatsiyasining 
daqiqalik  hajmi  6  1  ga  teng  deb  faraz  qilaylik.  Birinchi  holda  odam  daqiqaga  20 
marta  nafas  olgan,  bar  birining  hajmi  300  ml.  Ikkinchi  holda  10  marta  nafas  olgan, 
har  birining  hajmi  600  ml.  Zararli  bo'shliq  hajmi  o'rta  hisobda  140  ml  ekanligi 
nazarda  tutilsa,  nafas  olish  chuqurligi  300  ml  ga  teng  bo'lganda  zararli  bo'shliq 
ventilatsiyasiga nafas havosining taxminan 1/2 hajmi ketadi. Binobarin, har bir nafas 
olish paytida alveolalarga 300-140=160 ml havo yetib boradi. Nafas olish chuqurligi 
600  ml  bo'lganda  esa  alveolarga  600-140=460  ml,  ya'ni  nafas  havosining  3/4  hajmi 
yetib boradi. O'pka ventilatsiyasining daqiqalik hajmi 6 1 ga teng bo'lganda birinchi 
holda  alveolalar  ventilatsiyasi 20x160=3,2  1  ni, ikkinchi holda esa 10x460=4,6 1  ni 
tashkil etadi. 
Shunday  qilib,  siyrak,  lekin  chuqur  nafas  ancha  samarali  bo'ladi,  chunki  bunda 
alveolalar  yaxshiroq  ventilatsiyajashadi.  Keltirilgan  misdllar  nafas  gimnastikasining 
muhim  amaiiy  ahamiyati  borligiiii  va  undan  maqsad-to'g'ri  nafas  olishga  o'rganish 
ekanligini ko'rsatib turibdi.