E nuritdinov


Kapillarlarda qon harakati



Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/158
Sana04.09.2021
Hajmi0,91 Mb.
#164576
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   158
Bog'liq
3-y-Odam-fiziologiyasi-darslik-E.Nuritdinov-T.-2005

Kapillarlarda qon harakati 
 
Kapillarlarning hayotiy jarayonlardagi ahamiyati shuki, qon to'qimalar orasida modda 
almashinuvi kapillarlar devori orqali sodir bo'ladi. Kapillyarlardagi arteriya qonining 
tarkibidagi  oziq  moddalar  -  kislorod,  gormonlar  kabilar  hujayralarga  o'tadi.  Ularda 
moddalar almashinuvi natijasida hosil bo'lgan qoldiq moddalar va karbonat angidrid 
vena  kapillar  qon  tomirlariga  o'tadi.  Bular  o'z  navbatida  bir-biriga  qo'shilib,  avval 
kichik, so'ng o'rta va yirik vena qon tomirlarini hosil qiladi. 
Har bir kapillarning bo'yi 0,3-0,7 mm, diametri taxminan 8 mk. Ular odam sochidan 
50  marta  ingichka  bo'ladi  va  oddiy  ko'z  bilan  ko'rib  bo'lmaydi,  ya'ni  ularni  faqat 
mikroskop  ostida  ko'rish,  mumkin.  Odam  tanasida  40  milliard  kapillar  bor.  Agar 
tanadagi hamma kapillarlar bir-biriga ulansa, ularning uzunligi 100 000 km bo'lib, u 
bilan  ekvatorni  uch  marta  aylantirib  o'rash  mumkin.  Kapillarlarning  umumiy  yuzasi 
1500 m2 ga yaqin. 
Turli  a'zolardagi  kapillarlaming  shakli  va  kattaligi  bar  xil.  Ulardagi  kapillarlarjning 
umumiy  soni  ham  turlicha.  Modda  tez  almashinadigan  to'qimalarning  1mm2 
ko'ndalang  kesimidagi  kapillarlar  soni  modda  almashinuvi  sust  bo'lgan 
to'qirnalardagiga nisbatan bir necha baravar ko'p. 
Masalan,  yurakning  1mm2  kesimidagi  kapillarlar  soni  skelet  mushaklaridagiga 
qaraganda ikki baravar ko'p. 
          Kapillyarlarning  ikki  xili  mavjud.  Birinchi  xili  arteriolalar  bilan  venullalar 
orasida  eng  kalta  yo'lni  hosil  qiladi  va  ularni  magistral  kapillarlar  deb  atashadi. 
Ikkinchisi  magistral  kapillarlarning  yon  shoxchalaridir;  bular  bir  kapillarlarning 
arterial oxiridan boshlanib, ikkinchi kapillarning venoz oxiriga qo'yiladi. Ana shu yon 
shoxchalar kapillar td'rini hosil qiladi. G.I.Mchedlishvili (1968) va O.G.Baklavadjyan 
(1986) ma'Imuotlariga qaraganda, magistral kapillarlarda qon oqish tezligi uning yon 


 
42 
shoxchalaridagi qon oqish tezligidan katta. Kapillyarning arterial oxirida qon bosimi 
taxminan 25-50mm, venoz oxirida esa 8-12 mm. 
          A.Krog  va  uning  shogirdlari  it  mushakining  1mm2  ko'ndalang  qismidagi 
kapillarlar  soni  2500  ekanligini  ma'lum  qilishdi.  Dengiz  cho'chqasi  mushakining 
1mm2 ko'nadalang kesimiga jami 3000 kapillar to'g'ri kelishi, bu miqdor ish paytida 
2500, tinch turganda esa 31-270 bo'lishi aniqlangan. 
          Mushak tinch turganda bir guruh «navbatchi» kapillarlar ikkinchi guruhi bilan 
almashinib turadi. Bir guruh kapillariarriing berkilish ikkinchi guruhning esa ochilish 
sababi  hozircha  noma'lum.  Ma'tumki,  organizmda  maxsus  zaxiraviy  kapillarlar  yo'q 
barcha kapfllarlar muayyan paytda «navbatchi» bo'la oladi. 
 

Download 0,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish