E nuritdinov

Immunitet 
Immunitet  deb,  organizmning  atrofini  o'rab  turgan  muhit  turlarining  /ararli 
ta'sirotlariga qarshilik ko'rsatish qobiliyatiga aytiladi. Odam  organizmiga kasallik 
qo'zg'atuvchi turli (patogen) viruslar, bakteriyalar, /.amburug'lar va boshqalar kirishi 
(yuqishi)  natijasida  yuzaga  keladigan  xastaliklar  yuqumli  kasalliklar  deyiladi. 
Yuqumli kasalliklarni mikroblar qo'zg'atishi  Farangiston  olimi  Lui  Paster  (1822-
1895)  tomonidan  aniqlangan.  Hozirgi  kunda  mikroblarning  1500  ga  yaqin, 
viruslarning  100  dan  ortiq  turlari  ma'lum.  Ular  tuproqda,  suvda,  havoda  keng 
tarqalgan  bo'lib, ko'p turlari ma'lum sharoitda odamda har xil yuqumli kasalliklarni 
qo'zg'atadi. 
Mikroblar  va  viruslar  odam  organizmiga  turli  yo'l  bilan:  havo-nafas  a'zolari 
orqali,oziq-ovqat,suv,meva,sabzavotlar,  yu-vilmagan  idish-tovoq,qo'lni  yuvmasdan 
ovqatlanganda 
hazm 
ti-zimiga 
kiradi;teri 
orqali,ya'ni 
teri 
qirilganda,kesilganda,kuygan-da  jarohatlangan  joyga  mikroblar  tushib,qon  orqali 

---

 
27 
organism-ga  tarqaladi.Bundan  tashqari,mikrob  va  viruslar  jinsiy  aloqa  orqali, 
kasal  odamning  qoni  yoki  qon  plazmasi  bemorga  quyil-ganda,  yaxshilab 
sterillanmagan  nina-shprislar  bilan  ukol  qilgan-da,  kasal  hayvon  va  parrandalar 
mahsuloti  (go'sht,  sut,  tuxum)ni  yaxshi  pishirmasdan  iste'mol  qilganda,quturgan 
it,mushuk, sichqon, qoramollarning tishlashi, so'lagi orqali, kasallangan hashoratlar 
(burga, bit, kana, chivin kabilar) chaqqanda kirishi mumkin. 
Odam  organizmi  mikroblar,  viruslar  va  kasallik  qo'zg'atuv-chi  boshqa 
parazitlardan o'zini himoya qilish xususiyatiga ega. O'zini himoya qilish usullari bir 
necha xil bo'lib,ular quyida-gilardan iborat. 
Organizm  o'zini  himoya  qilishining  birinchi  bosqichi  teri,  burun,  nafas  yo'llari, 
ovqal  hazm  qilish  a'zolarining  ichki  shil-liq  pardasi  hisoblanadi.Teri  tashqi 
muhitning  noqulay  ta'sir-laridan,  mikroblar,  viruslar  va  parazitlarni  organizmga 
kiri-shdan saqlaydi. Ammo, teri qirilsa, uning himoya funksiyasi buziladi.Bundan 
tashqari,  shilinishi,  timdalanishi,  kesilishi  kabi  shikastlanishlar  ham  terining 
himoya  funksiyasiga  zarar  yetkazadi.Shikastlangan  joyda  mikroblar  yashashi  va 
ko'pa-yishi  uchun  qulay  sharoit  vujudga  keladi.  Shuning  uchun  bu  joy  qizaradi, 
shishadi  va  yiringlaydi,  Ba'zida  esa  jarohatda  ko'pay-gan  mikroblar  qonga  o'tib, 
butun  tanaga  tarqaladi  va  sepsis  ka-salligi  yuzaga  keladi.  Bunda  kasal  kishi 
tanasining  harorati  ko'tariladi,  boshi  og'riydi,  jigari,  buyraklari,  yuragi  va  miyasi 
mikroblar ta'sirida yallig'lanishi tufayli uning urnumiy ahvoli  og'irlashadi.Shuning 
uchun teri doim toza bo'lishi, shikastlan-sa, darhol unga yod yoki birilliant yashili 
surtish hamda shifo-korga  murojaat qilish kerak.