E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

2.14. Rasm. Tashqi muhitni tahlil qilish sxemasi 
Tashqi muhitning turli darajalarini tahlil qilishda quyidagilarni 
e'tiborga olinishi mumkin. 
QADAM omillarini tahlil qilayotganda, har bir omilni hisobga olish 
kerak. 
Ijtimoiy omillarni tahlil qilayotganda, turli yoshdagi kishilar sonini, 
juftlarning oila a'zolarining munosabatlariga, odamlarning spirtli 
ichimliklarga bo'lgan munosabatiga, sog'lom turmush tarziga va 
boshqalarga e'tibor berish tavsiya etiladi. 
Texnologik omillarni tahlil qilishda asosiy ishlab chiqarish 
texnologiyasiga erishish darajasini aks ettiradi. 
Iqtisodiy omillarni tahlil qilishda valyuta kurslari, kreditlarning foiz 
stavkalari, inflyatsiya darajasi, iqtisodiy sikl (tiklanish yoki tushish davri), 
veksellarda to'lovlar darajasiga e'tibor berish tavsiya etiladi. 
Siyosiy omillarni tahlil qilganda, shartlar davlat tomonidan olib 
borilayotgan siyosat, davlat hokimiyatining barqarorligi, qonunlar (soliq, 
biznesni qo'llab-quvvatlash, ipoteka va boshqalar) bilan bog'liqdir. 
Raqobat muhitini tahlil qilish uchun quyidagi ko'rsatkichlarni aniqlash 
kerak: 
Bashoratlash 
Tashqi muhitni tahlil 
qilish 
SWOT - tahlil 
Vaziyatli 
rejalashtirish 

---

117 
-bozor hajmi, ya'ni savdolarning mumkin bo'lgan miqdori yoki xizmat 
ko'rsatish muddati; 
-asosiy iste'molchilar bozordagi segmentatsiyasi. Iste'molchilarning 
asosiy guruhlarini aniqlash kerak, ular yo'naltirilgan bo'lishi kerak. 
-bozorda tovarlar va xizmatlarning turlari marketing tadqiqotlari 
yordamida amalga oshiriladi. 
-raqobat tarkibini tahlil qilishda mahsulot yoki xizmatlarning ishlab 
chiqaruvchilar va yetkazib beruvchilar sonini ajratib ko'rsatish kerak. 
-ishlab chiqaruvchilar, yetkazib beruvchilar va iste'molchilarni 
bog'laydigan shartli majburiyatlar va muayyan o'zaro talablarga e'tibor 
berish tavsiya etiladi. 
Tashqi muhitni tahlil qilish uchun asosiy qarorlar qabul qilinishi 
lozim. SWOT-tahlil va tashqi muhit tahlili asosida vaziyatni rivojlanish 
prognozlarini, harakat rejalarini tuzish mumkin (2.15-rasm).