E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Energomenejmentning axborot tizimini yaratishning asosiy 
tamoyillari va vazifalari 
Energomenejment tizimidagi axborotdan foydalanuvchilarni hisobga 
olgan holda energiya ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish 
balanslari va energomenejment tizimlarini tahlil qilish asosida aniqlanadi. 
Ularning funksiyalariga qarab, energomenejment va axborot tizimi 
foydalanuvchilari quyidagi guruhlarga bo'linadi: 
1. Yuqori darajali menejerlari - direktor, viloyat bo'yicha direktor 
o'rinbosari. 
2. Katta menejerlari - boshliqlar, zavod boshliqlari rahbarlari, ularning 
o'rinbosarlari, bosh mutaxassislar, korxona rahbarlari, korxonalar bosh 
muhandisi, ularning o'rinbosarlari, bosh mutaxassislar. 
3. Bo'lim menejerlari - bo'limlar boshliqlari, asosiy va yordamchi 
yo'nalishlar ustaxonalari, ularning o'rinbosarlari. 

---

195 
4. Liniya menedjerlari - shift ustalari, mutaxassislar va qo'llab-
quvvatlovchi joylar. 
5. Asosiy xodimlar - texnologik mashinalar, qurilmalar, asbob-
uskunalar, energiya resurslarini iste'mol qiladigan xodimlar; ta'mirlash, 
ekspluatatsiya, foydalanishga topshirish. 
6. Energomenejmentining xodimlari - energomenejment tizimining
ishlashini ta'minlaydigan xodimlar: asosiy energetika menejeri, uning 
o'rinbosari, energomenejment guruhlarining xodimlari (energetikani 
boshqarishning tashkiliy-funktsional sxemasini ko'ring). 
7. Umumiy xodimlar - korxona xodimlarining qolgan qismi. 
Axborot tizimidan foydalanuvchilarning har bir guruhi uchun 
axborotni va foydalanuvchilarga qiziqish shaklida real vaqt rejimida 
energiya sarflash jarayoni haqidagi bilimlarni aniqlash kerak. Energiya 
sarfini to'g'ri darajada ushlab turish, ishlab chiqarishning energiya 
samaradorligini oshirish uchun qaror qabul qilish imkonini beradi. 
Energiya iste'moliga oid ma'lumotlar real vaqt rejimida mashina va 
uskunalar ishlashi, texnologik konvertatsiya qilish, ustaxonalar, umuman 
korxonalar haqidagi ma'lumotlar bilan birlashtirilgan bo'lishi kerak. 
Energiya iste'moli to'g'risidagi ma'lumot moliyaviy hisobot bilan 
birlashtirilishi kerak. 
Energiya iste'moli to'g'risidagi ma'lumotlar ishlab chiqarishning 
texnologik va tashkiliy tuzilmasi jihatidan hamda energiya resurslari 
konvertatsiya qilish strukturasi nuqtai nazaridan energiya sarflash 
balanslarini baholashga imkon beradi. 
Yuqoridagi printsiplarga muvofiq, axborot tizimini yaratishning 
asosiy vazifalari 3.31-rasmda ko‘rsatilgan. energomenejment uchun 
axborot tizimining turli guruhlari talab qilinadigan ma'lumotlarning 
namunaviy ro'yxati 3.8-jadvalda keltirilgan. Energetik menejment tizimini 
tuzishda bir nechta to‘siqlar uchraydi bu to‘siqlar 3.32 rasmda berilgan. 
Energiya samaradorligini oshirish maqsadida energiyani boshqarish 
faqatgina 
yo'qotishlarni 
kamaytirish, 
uskunalar 
va 
texnologik 
jarayonlarning energiya samaradorligini oshirish, shuningdek, energiya 
sarfini boshqarish jarayonini tashkil etish bilan bog'liq masalalarni o'z 
ichiga oladi.

---

196