E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

3.3. Rasm. Issiqlik nasosining printsipial sxemasi 
1 – bug‗latgich, 2 – kompressor, 3 – elektr dvigateli, 
4 – kondensator, 5 – sovutgich, 6 – drossel. 
Nasos bir pog‗onali kompression hisoblanadi. Issiqlik nasosi ikkita 
agregatdan avtomalashtirilgan tizimli kompressor va kondensatorli 
bug‗latgichdan tashkil topgan. 
Ikkala agregat ya‘ni kompressorli va kondensatorli bug‗latgich bir 
qatorda o‗rnatiladi va so‗rish orqali ular orasi bog‗lanib, asosga qattiq qilib 
mahkamlanadi. Issiqlik nasosi o‗rnatmalarining ishlashi uchun doimiy suv 
manbasi zarur.
Zavod ma‘lumotlariga ko‗ra an‘anaviy metod bilan taqqoslash orqali 
TN ning afzalliklari quyidagilardan iborat: 
-
issiqlik 
nasoslari 
– issiqlik energiyasini 3-7 martagacha 
kattalashtirishga olib keluvchi yagona o‗rnatma bo‗lib, eng samarali 
yuqori potentsialli issiqlik manbasi hisoblanadi; 
-
gazli qozonlarning eng samarali TN ni ishlatish; 
-
o‗rta va kichik quvvatli ko‗mirli va mazutli qozonlarda 
markazlashgan issiqlik ta‘minotini; 
-
1 Gkal/s quvvatli issiqlik stantsiyasida bir yilda 2100 t ko‗mirni 
tejash; 
-
qozonda xizmat qo‗rsatuvchi ishchi talab etilmaydi; 
-
atrof-muhitga zarar yetmaydi; 

---

128 
-
qozonning yer osti yo‗li va yoqilg‗i ombori uchun etarli hudud talab 
etilmaydi; 
-
isiqlik nasosini boshqarish ishonchli va oddiy hisoblanadi. 
Bugungi kunda Rossiyada va yaqin davlatlarda 50 MVt dan yuqori 
quvvatli issiqlik nasoslarining 70 turi ishlatilmoqda. Issiqlik nasoslarining 
kapital 
remontgacha 
ishlash 
muddatlari 
quyidagicha: 
porshenli 
kompressorli (300 kVt gacha) issiqlik nasoslari uchun 45 000 soat; vintli 
(buramali) kompressorli issiqlik nasoslari uchun 60 000 soat. 
3.2-jadvalda isitish tizimi uchun issiqlik nasoslarining texnik 
parametrlari ko‗rsatilgan.