E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

Ishqoriy metallar tuzlarini alangani bo‘yashi. 
Awal HC1 
(1:1) eritm asida, keyin distillangan suda yuvilib quritilgan 
platina simini natriy xloridning to ‘yingan eritmasiga botiring 
va gaz gorelkasining rangsiz alangasiga tuting. Alanganing 
sariq tusga kirishini kuzating. Tajribani litiy xlorid va kaliy 
xloridning to ‘yingan eritm alari bilan ham takrorlang. H ar 
bir tajriba oldidan simni konsentrlangan xlorid kislotada 
yaxshi tozalang va gaz gorelkasi alangasida qizdiring. Kaliy 
tuzlari alangani binafsha, litiy tuzlari esa sarg‘ish-binafsha 
rangga b o ‘yashini kuzating. Bu tajribadan qanday xulosa 
chiqarish mumkin?
BERILLIY.
MAGNIY YA ISHQORIY-YER METALLARI
Berilliy va magniy elem en tlar davriy sistem asining 
ikkinchi gruppasi bosh guruppachasida joylashgan. Bu 
guruhchaga, shuningdek, kalsiy, stronsiy, bariy va radio- 
aktiv radiy elem entlari kiradi. Ushbu elem entlarning dav­
riy sistem ada joylashgan o ‘rn ila rin i, ele k tro n konfi- 
guratsiyalarini, atom larining « ‘lcham larini valentliklarini 
va oksidlanish darajalarini ko ‘rsating. M etallarning kuch-
71

---

lanish qatorida metallik xossalari qanday o ‘zgarishini ko‘r- 
sating. M etallarning kuchlanish qatorida bu m etallar qan­
day o ‘rin ni egallashini izohlab bering.
Berilliy va magniyning xossalari
a) metallik magniy suyultirilgan va konsentrlangan kis- 
lotalar bilan qanday reaksiyalarga kirishishini bilish uchun 
alohida olingan probirkalarga suyultirilgan va konsentrlangan 
nitrat, sulfat va sirka kislotadan olib, ulaming ustiga magniy 
m etallidan oz-ozdan soling. K uzatilgan hodisalarni izoh- 
lang. Reaksiya tenglamasini yozing.
b) 1 — 1,5 sm uzunlikdagi magniy len tasin i chinni 
kosacha ustida yoqing yoki toza tem ir qoshiqchaga magniy 
kukunidan olib, gaz gorelkasi alangasida yondiring. Olingan 
m oddaga bir necha tom chi konsentrlangan xlorid kislota 
eritmasidan tomizing va ajralib chiqayotgan gazni aniqlang. 
M agniy havoning qaysi tarkibiy qismlari bilan reaksiyaga 
kirishadi? K uzatilgan ho disalarni izohlang va tegishli 
reaksiya tenglam alarini yozing.