E. I. Musaboyev, A. Q. Bayjanov Yuqumli kasalliklar epidemiologiya va parazitologiya Tibbiyot kollejlari uchun o ‘quv qo ‘llanma «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Ichak teshilganda zudlik bilan operatsiya qilish kerak bo‘ladi.

Infeksion psixoz rivojlangan taqdirda mushak orasiga 1—2 ml 2,5% li aminazin, 4 ml 0,5% li novokain eritmasi, 1 ml 1% li dimedrol va 10 ml 25% li magniy sulfat bilan yuboriladi. Bemor bezovtalanganda bu aralashmani 6 soatdan keyin yana yuborish mumkin. Bemorga alohida post tashkil qilinadi.

Kasallik residivi vaqtida 5—7 kun davomida levomitsetin yoki ampitsillin bilan davolash kursi o‘tkaziladi.

Rekonvalessentlar to‘liq klinik sog‘ayishdan, axlat va siydik tif- paratif mikroblari guruhiga uch marta, o‘t suyuqligi esa bir marta bakteriologik tekshirilib ijobiy natija olinmagan taqdirda hamda antibiotiklar bilan davolaganda tana harorati normaga tushgandan kamida 21—23 kun, antibiotiklar bilan davolanmaganda esa 14 kundan keyin Vi-agglutinatsiya reaksiyasi ijobiy bo‘lmagan taqdirda shifoxonadan chiqariladi. Axlat va siydikni birinchi bakteriologik tekshirish antibiotiklar to‘xtatilgandan 2 kun keyin, keyingilari 1—

2. 
   kunlik interval bilan, o‘t suyuqligi esa normal tana haroratining 10- kuni o‘tkaziladi.
   

Profilaktikasi va o‘choqda o‘tkaziladigan tadbirlar. Tif-paratif kasalliklari profilaktikasida umumiy sanitar-gigiyenik tadbirlar muhim rol o‘ynaydi. Bu tadbirlarga quyidagilar: aholi punktlarining sifatli ichimlik suvlari bilan ta’minlanishi, kanalizatsiyalar tashkil qilinishi, pashshalarni yo‘q qilish, shaxsiy gigiyena qoidalariga, xususan ovqatlanishdan oldin doimo qo‘lni yuvish kabilarga munta- zam ravishda rioya qilish kiradi. Kanalizatsiyalarni tozalash va axlatlarni zararsizlantirish bo‘yicha nazorat o‘rnatish hamda aholi orasida ichak infeksiyalari bo‘yicha tushuntirish ishlarini olib borish katta ahamiyatga ega.

Infeksiya o‘chog‘ida kasallik qo‘zg‘atuvchisi tarqalishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun bemor yoki bakteriya tashuvchisi shifoxonaga yotqizilguniga qadar joriy dezinfeksiya o‘tkaziladi. Shifoxonaga yotqizilgandan keyin yakunlovchi dezinfeksiya qilinadi.

Bemor bilan aloqada bo‘lganlar 21 kun davomida tibbiy nazorat ostida bo‘lishlari zarur. Bunda ularning tana harorati har kuni o‘lchab boriladi. Bir marta, ko‘rsatmalar bo‘yicha esa — ikki marta najas va siydik bakteriologik tekshiruvdan o‘tkaziladi. Ilgari qorin tifi bilan og‘riganlar hamda jigar va o‘t yo‘llari kasalliklari bilan og‘riydigan kishilarda o‘t suyuqligi ekma qilinadi va qon BGAR ga tekshiriladi.

Spetsifik profilaktika assosiatsiyalangan vaksinalar yordamida o‘tkaziladi. Vaksina kurak terisi ostiga 1 ml miqdorda yuboriladi.

Nazorat savollari

1. 
   Tif-paratif kasalliklarini qo‘zg‘atuvchilari haqida gapirib bering.
   
2. 
   Tif-paratif kasalliklarida ichakda qanday anatomik o‘zgarishlar kuzatiladi?
   
3. 
   Tif-paratif kasalliklarining xarakterli klinik belgilarini gapirib bering.
   
4. 
   Qorin tifi hamda A va B paratiflarning o‘xshashligi va farqi nimada?
   
5.