E. H. Eshboyev, Y. M. Fayziyev teri va tanosil kasalliklari

5-amaliy mashg'ulot

TERINING YIRINGLI KASALLIKLARI

Terining yiringli kasalliklari etiologiyasi, patogenezi va klinikasi. Kasallikning bolalar orasida keng tarqalishi sabablari. Davosi va profilaktikasini targ'ib qilishni o'rganish

Terining yiringli kasalliklari yoki piodermitlar (yun. pyon — yiring, derma — teri) eng ko'p uchraydigan kasalliklar qatoriga kiradi. Aksariyat terining yiringli kasalliklari surunkali kechib, tez-tez qaytalab turadi va uzoq vaqt davolanishni talab qiladi.

Bolalar dermatologiyasida ham piodermitlar salmoqli o'rin egal-laydi. Barcha dermatozlar orasida u 25—60 % ni tashkil qiladi. Piodermitlar birlamchi bo'lishi yoki biron-bir boshqa teri kasal-ligining asorati bo'lishi ham mumkin.

Etiologiyasi. Terida yiring paydo qiluvchi mikroblar — stafi-lokk va streptokokklar, goho ayrim mikroorganizmlar — pnev-mokokklar, ko'k yiring tayoqchasi, ichak tayoqchasi va boshqalarning tushishi sabab bo'ladi. Ba'zan bir necha mikroorganizmlar birgalikda uchrashi ham mumkin.

Patogenezi. Terida yiringli kasallik kelib chiqishida, awalo, mikroorganizmlarning patogenligi va viralentliligi ahamiyatga ega, ammo ularning terida rivojlanib ketishi uchun ma'lum bir shart-sharoitlar zarur. Bular terining himoya funksiyasi va piokokklarga nisbatan organizmning qarshilik ta'sirini susaytirib yuboradigan ekzogen va endogen sabablardir.

Ekzogen sabablar:

1. 
   Teridagi yuza mayda yara-chaqalanish (mikrotravmalar) —
   tirnalish, qirqilish, kuyish, ishqalanish va boshqalar.
   
2. 
   Terining haddan tashqari ifloslanishi, oddiy gigiyena qoida-
   lariga rioya qilmaslik.
   
3. 
   Sovuq yoki issiq urishi, sovqotish.
   
4. 
   Kasb bilan bog'liq omillar (ko'mir, sement, ohak va neft
   mahsulotlari bilan ishlash).
   

5. Yosh bolalarni noto'g'ri kiyintirish (sun'iy toladan tikilgan
kiyimlar, qalin qilib o'rab-chirmash).

6. Teri muhitining (pH) o'zgarishi.

Endogen sabablar:

l.Uglevodlar almashinuvining buzilishi (giperglikemiya), gi-pofiz hamda qalqonsimon bez faoliyatidagi yetishmovchilik.

2. Asab tizimi faoliyatidagi funksional buzilishlar (nevrozlar).

3. 
   Organizm tomonidan oqsil o'zlashtirilishining buzilishi
   (gipoproteinemiya).
   
4. 
   Me'da-ichak tizimi faoliyatining funksional (jigar, me'da-
   ichak kasalliklari) buzilishi.
   

5.Gipovitaminozlar (ayniqsa, AvaC).

6. 
   Irsiy omillar.
   
7. 
   Organizm immun mexanizmining buzilishi va boshqalar.
   Piodermitlarning paydo bo'lishida qo'zg'atuvchining patogenligi,
   

ayniqsa, stafilokokklarning plazmakoagulyatsiya, gemolitik, toksi-genlik va pigment hosi! qilish xususiyatlari muhim ahamiyatga ega. Keyingi yillarda antibakterial preparatlarni haddan ziyod ishlatish (organizmning reaktivligini o'zgartirish bilan bir qator-da) ko'pgina mikroorganizmlar, jumladan stafilokokklar va strep-tokokklarning ba'zi biologik xususiyatlarini (antigenlik, immuno-genlik, virulentiik) o'zgarishiga olib keladi. Bu jarayon terida kasallik paydo qilmaydigan mikroorganizmlarning (epidermal stafilokokk) patogenlik tomonga siljishiga sabab boiib, ular tez-tez qaytalab turadigan terining turli yiringli kasalliklarini keltirib chiqarmoqda. Klassifikatsiyasi (tasnifi). Terining yiringli kasalliklari etiologik omillarga qarab stafilokokkli va aralash; joylashishiga qarab yuza va chuqur; kechishiga ko'ra esa, o'tkir surunkali xillarga bo'linadi. Stafilokokkli piodermitlarda yallig'lanish jarayoni aksariyat teri hosilalari, soch follikuialari, yog' va ter bezlarida bo'ladi. Asosiy morfologik element — madda. Uning shakli konussimon, po'sti esa qalin, tortilgan, ichida sarg'imtir-yashil yiring bo'ladi. Madda o'rtasida mayin soch chiqib turadi.

Stafilokokklardan farqli streptokokklar qo'zg'atgan piodermit­larning morfologik elementlari soch va yog' bezlari follikuialari bilan bog'liq bo'lmaydi. Yallig'lanish jarayoni yuza, maddalar

shakli, yassi, po'sti nozik (fliktena) ichidagi ekssudat seroz-yi-ringli va bir-biriga qo'shilib ketishiga moyil bo'ladi.