E. Egamberdiev

Markaziy bank ishlab chiqarish korxonalari uchun 20 %-dan 30 %-
gacha berilgan kredit summasini qaytarib olish me’yorini belgilab qo’ygan. Bu 
juda katta foiz. Bunday foyizdagi kreditlarni boy bo’lgan katta korxonalar olishi 
mumkin. 
Masalan, Amerika bilan birgalikda Sergelida tashkil etilgan qo’shma korxona 
bo’lgan «Toshkent truba zavodi» (Amerikani ulushi 80 %)-ga shundan 20 %lik 
kredit berilgan. Bu korxona bir yilda 2 mln. AQSh dollari miqdorida mahsulot 
ishlab chiqaradi. Korxonada 70 kishi ishlaydi. Eksport bilan shug’ullanadi. Bu 
korxona Rossiyada joylashgan Amerika korxonasidan 57 mm.li truba lentasini 
keltirib bu erda yig’adi (dumoloq qiladi), truba izlarini yo’qotadi. Bu jarayonda 3 xil 
ish juda katta quvvatli dastgohlarda bajariladi. Ularni yumshatish 360
0
issiqlikda olib 
boriladi. 
Qibray tumanida joylashgan 100 % xorijiy investitsiya bilan ishlaydigan 
«Dobro - Tashkent» Amerika korxonasi magizni qadoqlab eksport qiladi. 
Toshkentdagi (Akademiklar shaharchasida) Shvetsariya bilan birga tashkil 
etilgan «Vitya» qo’shma korxonasi bir marta ishlatiladigan idishlar (stakanlar) ishlab 
chiqaradi. Bizning turmush tarzimizda xali ularga uncha talab yo’q, lekin hozircha
mahsulotni katta-katta xo’jaliklar, tashkilotlar xarid qilmoqdalar. 
O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida (Vazirlar 
Mahkamasining 1998 yil 27 maydagi 232 son qaroridagi 1-ilovaga 
∗
Gaz. «Milliy ta’lim» 2003 y. 21 fevrvl. 

---

118
qarang)
∗
 kichik va o’rta biznes sub’ektlari uchun belgilangan kafolatlar va 
imtiyozlar keltirilgan. Kafolat va imtiyozlar mazmuni quyidagi guruhlarga 
ajratilagn:
I. Kafolatlar va tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish; 
II. Kichik va o’rta korxonalar faoliyatini rag’batlantiruvchi imtiyozlar. 
Bunday kafolat va imtiyozlar «Kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni 
raqbatlantirish to’g’risida» O’zbekiston Respublikasi Qonunining 5, 6, 8, 21-
moddasi; «Kichik va o’rta tadbirkorlikni rivojlantirishni rag’batlantirishga oid 
qo’shmacha chora-tadbirlar to’g’risida» 1997 y. 31 yanvardagi PF-1702- sonli 
farmonining 2, 5-bandida; «Xususiy tadbirkorlik, kichik va o’rta biznesni 
rivojlantirishni yanada rag’batlantirish chora-tadbirlari to’g’risida» O’zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 1998y. apreldagi PF-1987-sonli farmonining 3,7-
bandida; O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tekshirishlarni tartibga solish va 
nazorat qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtirish-ni takomillashtirish 
to’g’risida»gi 1996 y. 8 avgustdagi PF-1503-sonli farmonining 1,3-bandlarida, 
Vazirlar Mahkamasining «O’zbekistonda tovar ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar 
palatasi faoliyatini takomillashtirish to’g’risida» 1998 y. 21 apreldagi 166-son 
Qarorida ko’rsatilagn; O’zbekiston respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Dehqon-
fermer xo’jaliklari uyushmasi faoliyatini tashkil etish to’g’risida» O’zbekiston 
Respublikasi qonunining 5-modda, I-qismida; Soliq kodeksining 8-moddasi (I-3xat 
boshida), 31, 32, 72, 92, 102, 113, 119-moddalarida keltirilgan. 
Mamlakatimizda kichik va o’rta biznesni rivojlantirishga
qaratilagn 
isloxatlarning samarasi sifatida ularga nisbatan yuritiladigan soliq siyosatini 
ko’rsatish mumkin. Ma’lumki O’zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining «Kichik korxonalar uchun soddalashtirilgan soliqqa tortish 
tizimiga o’tishni qo’llash to’g’risida»gi qaroriga asosan yagona soliqni kichik 
korxonalar to’laydilar. Ular uchun avvalgi umumdavlat hamda maxalliy soliqlar va 
∗
J. «Bozor, pul va kredit» 1998 y. avgust. 

---

119
yig’imlar o’rniga yagona soliqni joriy etilishi soliq hisobini tuzushni engillashishiga 
olib keldi.