E. D. Imamnazarov qurilishda axborot texnologiyalari

Monipulyatorlar 
 
Monipulyatorlar (
Manipulators
) – monitor ekranidagi kursorni siljitish, kursor ko`rsatgan ob’ektni 
belgilash,  kursor  yordamida  foydalanuvchining  buyruqlarini  kiritishni  osonlashtirish  maqsadida 
ishlab  chiqarilgan  qurilmadir.  Ular  tuzilishi  va  ma’lumotlarni  kiritish  usullariga  ko`ra 
trekbollar, 
trepoyntlar, trekpadlar, sensorli ekran, jostik, nurli pero 
kabi turlarga bo`linadi. 
 
Trekbol 
(Track  Ball)  –  ko`rinishi  ag`darilgan  sichqonchani  eslatuvchi  qurilma  bo`lib,  asosan 
qimmatbaho  klaviaturalarga  va  ko`chma  kompyuter  klaviaturalariga  o`rnatiladi.  Uning  korpusi 
qo`zg`almas  qilib  joylashtirilgan  bo`lib,  diametric  15  –  20  mm  bo`lgan  plastmassa  sharchasini 
barmoq  bilan  turli  yo`nalishlar  bo`yicha  aylantirib,  ekrandagi  kursorni  harakatlantirish  mumkin. 
Bunda sichqonchadagi tugmachlar vazifasini trekbolning yonida joylashgan maxsus tugma bajaradi. 
 Trekpoynt 
(Treck  Point)  –  ko`chma  kompyuterning  klaviaturasiga  o`rnatilgan,  ko`rinishi 
to`rtburchakli rezina o`chirgichga o`xshash qurilma. Shu qurilmaning sathini barmoq uchlari bilan 
bosib,  ekrandagi  kursorni  kerakli  yo`nalish  bo`yicha  harakatlantirish  mumkin.  Ko`pincha  sensorli 
panel ham deb ataladi. 
 Trekpad 
(Treck Pad) - ko`chma kompyuterning klaviaturasida maxsus plyonka ostida joylashgan, 
signal  uzatuvchi  simlarning  tarmog`idan  iborat  qurilma.  Shu  simlar  plyonka  ustida 
harakatlanayotgan barmoqning yo`nalishini monitorga uzatib, undagi kursorni siljitadi.