E. D. Imamnazarov qurilishda axborot texnologiyalari

Num Lock
 klavishini bosish kerak. 
 
«Sichqoncha» manipulyatori 
 
Sichqoncha
  –  bu  manipulyator  tipidagi  boshqarish  qurilmasi  bolib,  u  ikki  yoki  uchta 
tugmachalardan iboratdir: chap, o`ng va o`rta. Sichqoncha 1964 yilda D. Enjeblat tomonidan kashf 
qilingan bo`lib, ilk bor 1970 yillarning boshida 
Xerox
 kompaniyasi
 
ishlab chiqa boshlagan. O`sha 
vaqtda sichqonchalar kompyuterning eng qimmatbaho qurilmalaridan biri hisoblangan. 
Sichqoncha  klaviaturadek  kompyuterning  standart  qurilmasi  emas  shuning  uchun,  u  bilan 
ishlash  uchun  maxsus  tizim  dastur  –  sichqoncha  drayveri  kerak  bo`ladi.  Sichqonchaning  chap  va 
o`ng klavishlar funktsiyalari dastur asosida almashtrilishi mumkin. Odatda, chap klavish yordamida 
asosiy  amallar  (ajratish,  surish,  bajarish  va  h.k)  bajariladi.  O`ng  klavish  kontekst  menyu  deb 
ataluvchi  menyudagi  amallarni  bajarish  uchun  xizmat  qiladi.  Kontekst  menyuning  vazifasi  joriy 
holatda  u  yoki  bu  amalni  tezroq  bajarish  bilan  bog`liq.  O`rta  klavish  hozirda,  xususan,  varaqlash 
maqsadlari  uchun  qulay  bo`lgan  jostik  o`rnatilgan.  Sichqoncha  birinchi  navbatda  ko`rsatish 
vazifasini  bajaradi.  Agar  ko`rsatgandan  keyin,  chap  tugma  bosilsa,  o`sha  dastur  ishlash  uchun 
tayyor  bo`lib  turadi.  Ko`rsatilgan  ob’ekt  ustida  uning  tugmasi  ikki  marta  tez  –  tez  bosilsa, 
ko`rsatilgan  dastur  birdan  ishga  tushadi.  Sichqoncha  qurilmasi  ostida  uni  harakatga  keltiruvchi 
sharcha joylashgan bo`lib, sichqoncha yaxshi ishlashi uchun uni vaqt – vaqti bilan spirt yordamida 
artib turish lozim. 
Sichqonchaning quyidagi turlari ishlab chiqarilmoqda: 
