E. D. Imamnazarov qurilishda axborot texnologiyalari

Tashqi xotira va tashqi xotira qurilmalari 
 
 Tashqi  xotira
  – 
shunday  xotiraki,  u  tashqi  ko`rinishidan  sistema  platasiga  o`xshash  bo`lib, 
axborotlarni o`zida uzoq vaqt saqlash uchun  mo`ljallangan har xil printsiplarda saqlovchi va har xil 
turdagi  tashuvchi  qurilmalardir.  Shu  bilqan  birga,  tashqi  xotirada  kompyuterning  barcha  dasturiy 
ta’minotlari saqlanadi.
 
Tashqi xotira qurilmalari kompyuter sistema blokida joylashishi bilan birga 
uning alohida korpuslarida ham joylashgan bo`ladi. Oddatda tashqi qurilmalar ma’lumotlarni o`zda 
jamlovchi (yig`uvchi) qurilmalar deb ataladi. Jamlovchi – bu axborotni o`zida saqlaydigan qurilma 
bo`lib,  u  katta  hajimdagi  axborotlarni  uzoq  vaqt  saqlash  uchun  mo`ljallangandir.  Ularning  hajmi 
tezkor  xotiradan  bir  necha  yuz  marotaba  kattadir.  Jamlovchi  qurilmani  ma’lumotni  tashuvchi  va 
o`quvchi  qurilma  deb  qarash  mumkin.  Axborot  tashuvchilar  ikki  xil  bo`ladi:  lentali  va  diskli. 
Lentalilar faqat magnitli bo`lishi mumkin, diskli tashuvchilar esa magnitli, magnitooptik va  optik 
bo`ladi. 
 Eng ko`p tarqalgan jamlovchilar bu magnitli disklardir. O`z navbatida magnitli disklar ham 
uch turga bo`linadi: qattiq disklar, egiluvchan disklar va lazerli (optik) disklar. 
Qattiq disk 
(HDD – Hard Disk Driver) 
 
Qattiq magnit disk kompyuterda ishlanadigan dasturlar va 
ma’lumotlarni  doimiy  saqlash  uchun  mo`ljallangan.  Ko`p 
hollarda  qattiq  disklar  vinchester  nomi  bilan  yuritiladi. 
Vinchester  tashqi  ko`rinishidan  silliq  germetik  yopiq  qutiga 
o`xshash bo`lib, uning chida umumiy o`qqa ega bo`lgan aylana 
shaklidagi  bir  nechta  qattiq  alyumin  yoki  shishali  plastinkalar 
joylashgan.  Uning  ichidagi  disklar  soni  o`ntagacha  bo`lishi 
mumkin.  Ularning  yuroqi  qismi  aylana  shaklida  ajratilgan 
bo`lib,  ular  yo`laklar  (track)  deb  ataladi.  Har  bir  yo`lak  o`z 
raqamiga  ega.  Bir  xil  raqamli  yo`laklar    disklarda    ustma  –  ust  joylashgan  holda  tsilindr  shaklini 
hosil  qiladi.  Diksdagi  yo`lakalr  sektorlarga  ajratilgan.  Sector  571  bayt  joy  egallaydi.  Sektorlar  va 
yo`laklar  diskni  formatlash  vaqtida  hosil  bo`ladi.  Foydalanuvchi  formatlashni  maxsus  dasturlar 
orqali  amalga  oshiradi.  Formatlanmagan  diskga  hech  qanday  axborot  yozib  bo`lmaydi.  Qattiq 
diskni  bir  necha  logik  disklarga  bo`lish  mumkin.  Bu  kompyuterda  ishlashda  foydalanuvchining 
ishini engillashtiradi.