Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

жумладан адабий нсрма ҳақнда ҳозирги давр тилшунослигада мавжуд 
бўлган фнкрларни таҳлил қилиш ва маълум хулосалар чиқариш ўзбек 
тмлшунослипшииг лисоний норма иазариясинн ривожлавтиришга 
хизмат қилиши шубҳасга.
Аввало шупи таькндлаш ўринлики, тил нормаси тушунчаси, бу 
ҳодисаиияг моҳияти ҳақнда тилшунослнк фанида турли фикрлар баён 
қилняган. Бунннг устига тил мормасишшг хусусиятлари коикрет тил 
материаллари асосида зкуда кам ўрганилгав муаммодир.
Норма 
термини 
тилшуяосликда 
кўшшча 
икки 
маьпода
тушунншади. бионичидап. тилдаги умум томонидан қабул қилинган ва
мустаҳкамлаиган қуллаимшлар норма деб ҳисоблаиади; иккиичидан
иорма деб грамматикалар, луғатлар, маьлумотвомаларда тавсия
килиигаи, обрўли тзш олиигаи; ёзузчк ёкн шозшлар асарларидан
келтирмгаи фактлар бииан нсбот қйлииган оа мустаҳкамлангаи 
■*
қўлшшишлар тдяуиилади.
■
 Т и» в?«р!иасиИ!йу;г умум томоқвдия-Қабул қилингаинни таи олиш бу 
норшиинг •галиИкг ўзидап! ҳодиеа экаийви, яъии унннг объектив 
ҳоднса экаиияи тага- олншдйр. Авард» тн»систсмаси;бу тклдаги барча,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

борлиқ имконнятлар йнғиндисндан иборат бўлса, норма тилнинг 
воситавий 
имкониятларннипг 
конкрет 
нутқдаш 
амалга 
ошган 
ҳолатлари, йипшдисидаи иборатдир. Шундай экан, конкрет тилнинг 
конкрет даврдаги нормасини ўша тил системаСи имкониятларининг 
амалда қўлланган - реаллаип-ан ҳолати белгилайди.
Тил системасишшг амалга ошиш, яъни реализацня қилиниш 
жараёни аслида нормаднр. Шу туфайли нормашшг ривожи ҳам аслида