Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

тнзим тарихан шакллаиган, қарор тонгаи умумий-мавҳум, доимий нутқ 
деб олннадн. Шу билан бирга нутқ - бу алоҳида, якка олинган, конкрст 
ўзгарувчан ҳодиса-снстсма деб ҳам қабул қилннадн. иТизам”ттг 
“нутқий ҳолатга” ва аксинча, нутқнй жараёшшнг тнл тнзимига
' С е м е н ю к Н . Н . ПробЛемнформированнянормнемецкого 
литературного кзь*ка XVIII столетия. -М.: Наука, 1967, тр.9.
” К р ь! с и н Л.П. К соотношению сисгемм язьша и его нормь!.// 
Русскнй язмк в школе, 1968, № 2, стр.17.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

51
муносабати тнлнинг алоца воситаси снфатнда ўзига хослигипи ташкил 
қнлади.
Тил тизимн ўз ички қонуниятларига эга. Тизим - бу одатда бир 
тилдагн ва ўзаро шартланган элемгнтлар бирлигадак иборат* . Бундай 
унсурлар, одатда, бнр сатхдага ҳодисага мансуб бўлади. Тилнинг бир 
сектори ёки қаватидагн ямконият ва воситалариинг ўзаро боғлиқлига 
аслида тилнинг ўти тизимий (системали) ҳодиса эканн билан 
изоҳланади. Тилдага тизимийлик ундага бир хил унсурларнинг ўзаро 
боғлиқлига Ва улар йиғиндисшшнг тилдага барча кўллаиишлар, 
ясалишлар имқониятннн ташкил этишида ёрқнн кўрннади. Демак, тил 
тизнми - бу тил бирликлари аа қисмяарининг ичкн боғлиқлигидир. 
Тилшшг ҳар бир сатҳнй бирликари тизимга бутуннинг бир бўлага 
сифатида киради ва аслида у тил тизимндага бошқа бирликлар, 
қисмлар билан бевосита ёкн тил категорнялари орқали билвосита 
боғланган, алоқада бўлади. Маиа шупга кўра, тил тизими мураккаб ва 
кўп қиррали ҳодисадир. Маца шу хусусият тилшшг тузилишига ҳам, 
вазифасига ҳам алоқадордпр".
Тилнииг тизимийлик хусусияти тил тузилнши (структураси)нинг