Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

ифодаланади.
Адабий поуяш * бу маълум бир босқичдаги тил яшашишшг 
қонунпшгидир. У ёзувда мустаҳкамлангаи бўлнб, ҳамма учуи умумий 
яамуна ҳисобланад». У барқарор, шу билан бнргд ривожлакувчи, 
м унтазш
равишда 
'функоибнал . чегарнлангав 
бўлади. 
Адабий 
норманннг чегаралаиганлпшга сабаб, унинг ўзи аслида ҳақиқиГз норма 
(иормагиорма).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

27
Нуткий нопма - маълум тнлнинг конкрет (нутқда амалга 
оширилиши: ўша ти. да сўзловчннинг тнл нормаси ва адабий нормадан 
келиб чиққаи узусндир*. 
•
Гарчи, Ж.Тачмуродованинг “норма” тушунчасини бу хилда таҳлил 
қшшши, норма назарияси учун оддинга қўйилган қадам бўлса ҳам, 
назаримизда, бу схеманииг ҳам камчилшслари бор.
Бионнчидаи , ЖЛачмуродова нормани учта даража (тил нормаси - 
адабий 
порма 
- 
нутқий 
норма) га . ажратиб 
З.Косерну 
ва 
ВЛ.Ицковнчларнинг схемасидагн учинчн компонент иу зу с - истеъмол” 
ту'шунчаларниинг маъносига тўлиқ тушуниб стмасдан “норма”нинг 
моҳиятшш ғализлаштирадн, Чунки, “узус - исте мол” тушунчаси 
Э.Косерну ва В,А. РХцковичларПинг тушунтнришича “Қўлланши, 
истсъмол - оғзаки ва ёзма шаклдаги, уларнинг турли-тулши 
кўринишларидаи иборат нутқдир. Тилдаги ҳодисалар мапа шулар 
доирасида юзага келади. Истеъмол тил тизимига суянади, аммо 
бузхаиди ва ў з навбатида мана шу зкараёида нормага айяапади, у  
орқали зса сиаиемага ва иотизтшй донраларга кириб боради ”” . Бундан