Витамин В2 (рибофлавин)
Овқатда витамин В2 бўлмаса ёш ҳайвонлар ўсишдан тўхтайди, териси ва кўзи зарарланади. Бу витамин флавин билан беш атомли спирт — риботол бирикмаси бўлиб рибофлавин деб аталади. У масаллиқлардан химиявий жиҳатдан тоза ҳолда ажратиб олинган ва синтез қилинган. Рибофлавин препаратлари витамин В2 сиз овқат билан боқилаётган ҳайвонларнинг бўйини ўстиради.
Рибофлавин осон оксидлана ва қайтарила олади, лекин унинг оксидланиш-қайтарилиш хоссаларини қайтариш осон. Рибофлавиннииг фосфат эфири оксидланиш-қайтарилиш процессларида иштирок этувчи бир неча ферментпинг коферменти таркибига киради. Варбург ачитқида топган сариқ нафас ферменти; камида 13 хил аминокислотанинг оксидланишда қатнашадиган фермент — аминокислоталар оксидазаси, дегидратация қилувчи ферментлар — диафораза ва цитохромредуктаза, пуринларнинг оксидланишини катализловчи ксантиноксидаза, альдегидларнинг оксидланишига ёрдам берувчи ферментлар, жумладан глюкозооксидаза шундай флавинли ферментларга киради
Ҳайвон организми рибофлавинни синтезламайди, шу сабабли у овқат билан кириб туриши зарур. Организмда бу витамин запаси кўп эмас, чунки витамин организмга овқат билан қанча кўп кирса, ўшанча куп чиқиб кетади. Бола эмизадиган аёллар ва ҳайвонларда овқат билан истеъмол қилинган рибофлавин сутга ўтиб, наслнинг бу витаминга эҳтиёжини қондиради. Одамга бир суткада 2 мг чамаси рибофлавин зарур.
Рибофлавин ачитқи, помидор, исмалоқ, карам, галласимонлар донида, ҳайвонларнинг баъзи органлари (буйрак, жигар, мия) да ва тухумда куп булади.
Рибофлавин ҳайвон ва ўсимлик тўқималарида кенг тарқалгани сабабли, одамда рибофлавин авитаминози жуда кам учрайди. Бу авитаминозда одамнинг лаб шиллиқ пардаси яллигланади, ёрилади ва пўст билан қопланади. Шунингдек тери ва кўз мугуз пардаси зарарланади, бу парда қаттиқ яллиғланса, хира тортиши (кўзга оқ тушиши) мумкин.
Антипеллагрик фактор (никотинамид — витамин РР)
Никотин кислота ва унинг амиди витамин ҳисобланади, овқатда бу витамин бўлмаса одамда пеллагра деган оғир касаллик рўй беради. Шунинг учун бу моддалар витамин РР (pellagra prentive — пеллагранинг олдини олувчи сўзидан) деб аталади. Пеллагра бўлган одамда «учта Д» кузатилади — номи Д ҳарфидан бошланувчи учта симптом: дерматит — терининг зарарланиши, диарея — ич кетиш ва деменция — психика бузилиши.
Пеллагра кичик дозадаги никотин кислотаси ёки унинг ҳосиллари билан даволаб тузатилади, буларнинг ичида активроғи — никотинамиддир.
Никотинамид иккита муҳим коэнизм таркибига киргани учун, модда алмашинувининг кўп процессларида иштирок этади. Углеводлар парчаланганда ва оксидланиш-қайтарилиш процессларида рўй берувчи 40 га яқин химиявий реакцияларни коэнзимлар катализлайди.
Кўп сут эмизувчилар организмида никотин кислота билан никотинамид триптофандан синтезланиши мумкин. Шунинг учун витамин РР сиз, лекин триптофанга бой оқсиллар истеъмол қилиб турилганда пеллагра белгилари пайдо бўлмайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |