Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

Введенский парабиози
Нервнинг альтерацияланган — заҳарланган ёки зарарланган қисмида лабиллик пасайиб қолишини Н. Е. Введенский 1902 йилда кўрса-иб берди. Бунинг маъноси шуки, нервнинг альтерациялаиган қисмида қўзғалиш ҳолати нормал қисмидагига нисбатан секинроқ йўқолади. Шу сабабли заҳарланишнинг муайян стадиясида нервнинг юқорироқдаги нормал қисмига тез-тез ритм билан таъсир этилса, заҳарланган қисм бу ритмни ўзлаштира олмайди ва ундан қўзғолиш ўтмайди. Шундай пасайган лабиллик ҳолатига Н. Е. Введенский парабиоз деб ном берди («para» — олдида ва «bios» — ҳаёт сўзларидан). Введенский парабиозли қисмда нормал ҳаёт фаолияти бузилганлигини шу тариқа таъкидлаб кўрсатди. Парабиоз — ўзини вужудга келтирган агент таъсири чуқурлашганда ёки кучайганда ўлимга ўтадигая қайтар ўзгаришдир. Улим эса ҳаёт фаолиятининг қайтмас даражада бузилиши демакдир.
Н. Е. Введенскийнинг классик тажрибалари бақанинг нерв-мускул препаратида ўтказилган. Текшириладиган нервнинг кичик бир қисми альтерацияланган, яъни бирор химиявий агент — кокаин, хлороформ, фенол, калий хлорид, кучли Фарадей токини қўйиш, механик йўл билан шикастлаш ва шунга ўхшашлар воситасида нерв қисмининг ҳолати ўз-гартирилган. Нервнинг заҳарланган қисмига ёки шу қисмдан юқорироғига таъсир этилган, яъни импульслар парабиозли қисмда вужудга келиб турган ёки мускулга бориш йўлида шу парабиозли қисмдан ўтган. Нервнинг қўзғолишни ўтказаётганлигини Н. Е. Введенский мускулнинг қисқаришидан билган.
Нормал нервда ритмик таъсирот кучининг ортиши мускулдаги тетаник қисқариш кучининг ортишига олиб келади (160-расм, А)- Парабиоз вужудга келганда эса бу муносабатлар қонуний равишда ўзгаради, бунда кетма-кет алмашинувчи қуйидаги стадиялар кўрилади.

1. 
   Провизор, ёки тенглаштирувчи фаза. Альтерациянинг бу бошланғич фазасида нервнинг ритмик импульсларни ўтказиш қобилияти таъсиротнинг ҳар қандай кучида пасаяверади. Аммо, Введенский кўрсатиб
   берганидек, ўртача таъсиротлардан кўра кучлироқ таъсиротлардаги
   эффектларда импульс ўтказиш қобилияти кескинроқ камаяди; бунинг
   натижасида кучли таъсиротларнинг ҳам, ўртача таъсиротларнинг ҳам
   эффектлари деярли бараварлашиб қолади (160-расм, Б).
   
2.