Дядя Горгудун мязар йери щаггында

Burla xatun.

Qazan xanın xatunu “Burla” adının etimoloji açımı maraq do­ğuran məqam­­lardandır. Ə.Tan­rıverdi bu istiqamətdə dərin araşdırma apar­mış, onu qurd mənalı “buri” sözünə bağlayan A.Paşa ilə razılaş­mayaraq, 3 yozum irəli sürmüşdür. Bu söz:
1) qədim türk dilində meyvə, üzüm bağı, meynəlik mənasında olan “borluğ” sözündən o-u, u-a səsəvəzlənməsi və “ğ” samitinin səs­düşümü yolu ilə “burla” şəklinə transformasiya olunaraq, gözəlliyi ifadə edən antroponim kimi yaranmışdır.
2) “geri dönmək” mənasını bildirən “burul-” feilinin arzu şəkli olan “burula” sözünün -u- saitinin səs düşümü yolu ilə “burla” forma­sının alması və bununla da “geri dönə”, “bir də qız uşağı doğul­maya” məna­sını ifadə etməklə yaranmışdır.
3) M.Kaşğari lüğətində “ətir saçmaq” mənasında verilmiş “bur-” feilinin -ul qayıdış növ və -a arzu şəklinin şəkilçilərinin qəbul etməsi və danışıq dilində “burla” formasını alması yolu ilə yaran­mışdır.
Dilçi alim “kaş ətir saça, gözəl görünə” mənasını daha real saymış və beləliklə, sonuncu yozumu seçim etmişdir [91, 91-92].
Qeyd edildiyi kimi, “Dədə Qorqud” eposunda şəxslərə verilən adlar tə­sadüfi olmayıb, obrazın müəyyən əlamətini əks etdirir. Burla xatunu sə­ciy­yələndirən əlamətlər arasında “boyu uzun” təyinedici sözü daha qaba­rıq nəzərə çarpır. Fikrimizcə, “Burla” adı da bu kontekstdə açıqlanma­lıdır. Boy ucalığı isə həmişə şux qaməti olan ağaclarla, xüsusən də sərv ağacı ilə müqayisə olunmuşdur. Abidənin birinci boyunda Dirsə xanın xatununa söylədiyi soylamada bu yanaşma əyani şəkildə müşahidə olunur:
“Bərü gəlgil, başum baxtı, evim taxtı!
Evdən çıqub yorıyanda səlvi boylum!” [D-12, 8-9].
Əlimizdə yetərli faktlar olmasa da, “Burla” adının “bur” isminə -la (

3.