Dunyoqarash tushunchasi va mohiyati. Falsafaning asosiy yo’nalishlari. Ҳозирги вақтда компьютер«компьютер фалсафаси»

1-mavzu. Falsafaning predmeti, vazifalari va asosiy yo’nalishlari


Reja

1. 
   Компютер фалсафаси ва фalsafa tushunchaларi, predmeti, mazmuni va mohiyati.
   
2. 
   Dunyoqarash tushunchasi va mohiyati.
   
3. 
   Falsafaning asosiy yo’nalishlari.
   

Ҳозирги вақтда компьютер«компьютер фалсафаси» деган ном олган фанда ҳар томонлама ва атрофлича ўрганилади. «Компьютер фалсафаси» атамаси кишини чалғитиши мумкин. Бир қарашда, бу фалсафанинг компьютер англаб етиладиган ва таҳлил қилинадиган бўлимидек бўлиб туюлади. Аммо бу тасаввур қай даражада тўғри? Бугунги кунда «санъат фалсафаси», «фан фалсафаси», «табиат фалсафаси», «маънавият фалсафаси», «ҳуқуқ фалсафаси», «маданият фалсафаси» («компьютер фалсафаси» ёки «таълим фалсафаююси» билан ўхшашлик бўйича) каби фалсафий билимлар (фалсафа бўлимлари)га кўпроқ фалсафий билимнинг тарихий шакли сифатида ёндашилади. Фалсафий билимни ташкил этишнинг бундай шакли ҳозирги давр билан ҳамоҳанг эмасдек, ўтган замон ҳодисасидек бўлиб туюлади. Аммо фанларнинг «фалон соҳани ўрганиш фалсафаси» деган номи сақланиб қолган. Хўш, улар ҳозирги даврда нимани англатади? Авваламбор, агар бу фалсафа бўлса, ноанъанавий, замонавий фалсафадир. Ягона фалсафий тизимнинг йўқлиги, компьютерни англаб етишнинг фалсафий усулидан ташқари тарихий, аксиологик, методологик, лойиҳавий усуллари, компьютер фалсафасига доир амалий тадқиқотлар ва ишланмаларнинг мавжудлиги ҳам буни тасдиқлайди. Компьютер хусусидаги мулоҳазаларга тафаккурнинг мазкур феномен ғояси ва моҳиятини аниқлаш, унинг маданият ва ижтимоий универсумдаги ўрнини тушуниш, уни ўрганишга нисбатан тарихий ёндашувни белгилайдиган интенциялари фалсафий тус беради. Баъзан тафаккурнинг бу хусусиятлари жамулжам ҳолда фалсафий трансценденциялаш сифатида тавсифланади, бунда айнан трансценденциялаш фалсафани компьютер фалсафасига айлантириши таъкидланади.

Kompyuter falsafasi fanining asosiy maqsadi talabalarga kompyuter va texnologik sivilizasiya xususida hamda kompyuter taraqqiyotining inson hayotidagi roli va o’rnini o’rgatishdan iborat. Shuningdek, ushbu fan kompyuter ва компютер технологялариning gumanistik mohiyati, uning asosiy omillari, kompyuterning inson hayotidagi o’rnini aniqlashga qaratilgan. Talabalarga texnika va kompyuter texnologiyalaridan foydalanganda o’z-o’zini anglagan holda to’g’ri fikrlash mahorati, ko’nikma va malakalarini shakllantirishdan iborat.
Kompyuter falsafasi fanining asosiy vazifalariга қуйидагилар киради:
- Jamiyat hayotidagi ijtimoiy-texnologik jarayonlarga falsafiy tafakkur va shaxsiy tahliliy tanqid nuqtai nazaridan yondashish, o’z-o’zini ma’naviy-axloqiy tarbiyalash tuyg’ularnini hosil qilish;
- kompyuter taraqqiyoti tarixini tadqiq qilish;
- texnik obyekt tabiiy-sun’iy tizimini aniqlash;
-internet taraqqiyotni texnik, ijtimoiy tushunishning o’zgarishi kabilarni tadqiq qilishdan iborat.
Фанни ўзлаштириш жараёнида талабалар:
- falsafa, tabiatshunoslik falsafasi, ontologiya, gnoseologiya, mantiq, etika, estetika va boshqa gumanitar fanlar doirasidagi билимларga ega bo’lishi;
- kompyuter falsafasining predmeti, vazifalari va asosiy sohalari, paydo bo’lishi tarixi, yangi dunyo madaniyatida kompyuter, internet, fan va kompyuter mutanosibligi muammosi, kompyuter va texnologiya konsepsiyalarini tahlili, kompyuter va internet taraqqiyoti, texnogen sivilizasiya muammolari va ziddiyatlari, kompyuter va internet asosida vujudga kelgan muammolar ва уларнинг ҳал қилиш усуллари haqida bilimga ega bo’lishади;
Kompyuter falsafasi fani falsafaning umumnazariy masalalari, ekologiya, falsafa tarixi, fan falsafasi, ontologiya, gnoseologiya, metodologiya, mantiq, etika, estetika, sosiologiya, politologiya, psixologiya kabi fanlar muammolari doirasi bilan uzviy bog’langan.
Kompyuter falsafasi sohasida egallangan bilmlar muxandislik faoliyatida va ishlab chiqarishning gumanizasiyasini tashkil qilishda dasturulamal bo’lib xizmat qiladi.
Компютер фалсафаси фалсафий фанлар қаторига киради. Шунинг учун бу фан ҳақида тўлиқ билимга эга бўлишимиз учун энг аввола фалсафа ва унинг умумназарий муаммоларининг моҳиятини тўғри тушуниб олишимиз керак ҳисобланади.