Dunyoning yetti mo`jizasi

2.QADIMGI DUNYONING YETTI MO‘JIZASI

1. Misr ehromlari

2. Bobil osma bog‘lari
3. Artemida ibodatxonasi
4. Galikarnas dahmasi
5. Zevs haykali
6. Rodosdagi haykal
7. Iskandariya mayog‘i


Misr ehromlari

1-rasm.Misr ehromlari

• 
  Nil daryosi g‘arbidagi Giza shahrida 4-Dinastiya paytida (er.av. 2575-2467 y.) qurilgan. Eng eski 7 mo‘jizadan faqatgina Misr ehromlari shu paytgacha deyarli zararlanmasdan saqlanib qolgan. Ehromlardan eng katta - Qirol Hufu, yoki katta Piramida deb ataladi. Uning egallagan maydoni 4.8 gektar (12 akr)ni tashkil etadi. Qadimgi yunon tarixchisi Gerodotning yozishicha, ehromlar uchun 10 yil joy hozirlashgan, qirol qabri joylashgan ehromni tiklash uchun 20 yil davomida 100000 dan ortiq qul ishlatilghan.
  
• 
  Ehromlarning eng yuksagi fir’avn Xufu (Xeops) piramidasidir. Uning balandligi 147 metr, bundan qariyb 5 ming yil ilgari, gizani miloddan avvalgi 28-asrda qurilgan. Xufu ehromining har bir tomoni 233 metrga teng, atrofini bir marta aylanib chiqish uchun bir kilometrga yaqin yo‘l bosish kerak. Bu chrom silliqlab tarashlangan va jilo berilgan 2 million 300 mingta ohaktosh plitalaridan tiklangan. Har bir plitaning og‘irligi ikki tonnaga yaqin. Kattaligi jihatidan Xufu ehromidan keyin fir’avn Xafra (Xefren) piramidasi turadi. U Xufu ehromidan 2 metr past. Bu fir’avnga tog‘dek sag‘ana ham karhlik qildi va u chrom oldida yaxlit qoya tiklatib, unga bosh qismi odam boshiga o‘xshatib ishlangan sher shaklini o‘yishni buyurdi.
  
• 
  
  
• 
  2-rasm. Piramidaning ichkari tomondan ko‘rinishi
  
• 
  Bu haykal Sfinks deb ataladi. Sfinks obrazi inson kabi donolik va sher kabi kuchlilik ramzini ifodalaydi. Mahalliy aholi uni Misrdagi bu topilmalar 20-asrda butun dunyoga mashhur bo‘lib ketdi.
  
• 
  
  
• 
  3-rasm.Sfinks haykali
  
• 
  Ayniqsa Tutanhomon sag‘anasining topilishi juda katta shovshuvga sabab bo‘ldi. Bundan 32 asr muqaddam yashagan bu fir’avnning piramidasi bizning kunlarimizgacha saqlanib qolgan ekan. Tutanhomon ehromi miloddan avval qanday qurilgan bo‘lsa, olimlar ko‘z o‘ngida shundayligicha namoyon bo‘ldi. Maqbara ichidan Qadimgi Misr saroylariga oid anchagina boyliklar oltin va kumushdan yasalgan haykalchalar, turli idishlar, muhrlar topildi. Maqbaradagi juda ko‘p jihozlar, oltin buyumlarga va niqoblar bilan bezatilgan fir’avnning mo‘miyolangan jasadiga ham qo‘l tekkizilmagan edi. Tutanhomon boyliklari jahondagi ko‘plab mamlakatlarda namoyish qilindi.
  

Piramidalar haqida qiziqarli faktlar:
1 Misrning uchta eng mashhur piramidalari Giza nekropolidagilardir, lekin aslida qadimgi Misr hududida 140 ga yaqin piramidalar topilgan.

2. Eng qadimiy Misr piramidasi - bu Djoser piramidasi bo‘lib, u Saqqara nekropolida miloddan avvalgi 27-asrda qurilgan.

3.Jozer piramidasi eng qadimiy hisoblansa, Xufu piramidasi (Buyuk Giza piramidasi deb ham ataladi) eng katta hisoblanadi. Piramidaning asl balandligi 146,5 metrni, hozirgi balandligi esa 138,8 metrni tashkil qiladi.

4.1311-yilda Angliyada Linkoln sobori qurilgunga qadar Gizaning Buyuk Piramidasi dunyodagi eng baland texnogen inshoot unvoniga ega edi. U kamida 3871 yil rekord o‘rnatgan!

5. Buyuk Giza piramidasi qadimgi dunyoning yetti mo‘jizasining eng qadimiysi va mavjud bo‘lgan oxirgisi.

6. Piramidalarni qurishda ishtirok etgan ishchilar sonining hisob-kitoblari juda xilma-xildir, ammo ular kamida 100 000 kishi tomonidan qurilgan bo‘lishi mumkin.

7. Giza piramidalari dunyodagi eng yirik monolit haykal bo‘lgan Buyuk Sfinks tomonidan qo‘riqlanadi. Sfenksning yuziga fir’avn Xafre (Khafra) ning yuziga o‘xshashlik berilgan deb ishoniladi.

8. Barcha Misr piramidalari Nil daryosining g‘arbiy qirg‘og‘ida qurilgan bo‘lib, u quyosh botishi joyi bo‘lib, Misr mifologiyasida o‘liklar shohligi bilan bog‘liq edi.

9. Qadimgi misrliklar o‘zlarining olijanob fuqarolarini dafn marosimida uy-ro‘zg‘or buyumlaridan tortib, zargarlik buyumlari kabi eng qimmat buyumlargacha bo‘lgan dafn sovg‘alari bilan piramidalarga dafn etishgan. Ular o‘liklardan keyingi hayotda foydalanishiga ishonishgan.

10. Piramidalarning eng qadimgi me’mori qadimgi misrlik polimat, muhandis va shifokor Imxotep edi. U birinchi yirik piramida - Djoser piramidasining muallifi hisoblanadi.

11. Mutaxassislar piramidalar karerlarda mis keskilar bilan kesilgan ulkan toshlardan qurilgan degan gipotezada umumiy bir fikrda bo‘lishsa-da, ularni ko‘chirish va buklashda qo‘llanilgan usullar haligacha qizg‘in bahs va munozaralarga sabab bo‘lmoqda.

12. Yana bir nisbatan aniq fakt shuki, piramidalarni qurishda qo‘llanilgan usullar vaqt o‘tishi bilan rivojlanib borgan. Keyingi davr piramidalari eng qadimgi piramidalardan farqli ravishda qurilgan.

13. Qadimgi Misrda piramidalar qurish davri tugagach, hozirgi Sudan hududida piramidalar qurilishi avj oldi.

14. 12-asrda Giza piramidalarini buzishga harakat qilingan. Kurd hukmdori va Misrning Ayyubiy sultonining ikkinchi sultoni Al-Aziz ularni buzib tashlamoqchi bo‘ldi, biroq vazifa juda katta bo‘lgani uchun undan voz kechishga majbur bo‘ldi. Biroq, u Menkaure piramidasini buzishga muvaffaq bo‘ldi, u erda uning urinishlari tufayli uning shimoliy yonbag‘rida vertikal bo‘shliq qoldi.

15. Gizaning uchta piramidasi Orion yulduz turkumi (Orion yulduz turkumi) bilan aniq mos keladi, bu quruvchilarning g‘oyasi bo‘lishi mumkin, chunki Orion yulduzlari qayta tug‘ilish va dunyoning xudosi Osiris bilan bog‘liq edi. qadimgi Misr mifologiyasida keyingi hayot.

16. Hisob-kitoblarga ko‘ra, Gizaning Buyuk Piramidasi og‘irligi 2 dan 30 tonnagacha bo‘lgan 2 300 000 ta tosh bloklardan iborat bo‘lib, ularning ba’zilarining og‘irligi hatto 50 tonnadan oshadi.

17. Dastlab, piramidalar yaxshi sayqallangan oq ohaktoshdan yasalgan qoplamali toshlar bilan qoplangan. Bu toshlar quyosh nurini aks ettirgan va piramidalarni qimmatbaho toshlar kabi porlagan.

18. Qarama-qarshi toshlar piramidalarni qoplaganida, ular Isroildagi tog‘lardan va hatto oydan ham ko‘rinardi.

19. Piramidalar atrofidagi yovvoyi issiqlikka qaramay, piramidalarning o‘zida harorat aslida nisbatan o‘zgarmas bo‘lib qoladi va Selsiy bo‘yicha 20 daraja atrofida saqlanadi.

20. Aniq hisoblash juda qiyin, ammo Xeops piramidasining og‘irligi taxminan 6 million tonnani tashkil qilishi mumkin.

21. Xeops piramidasi shimolga qaragan holda qurilgan. Aslida, bu dunyodagi eng ehtiyotkorlik bilan shimolga yo‘naltirilgan strukturadir. Ming yillar oldin qurilganiga qaramay, u hali ham shimolga qaraydi, faqat bir oz xato. Biroq, xatolik N qutbning asta-sekin siljishi tufayli yuzaga keldi, ya’ni bir vaqtlar piramida aynan shimolga ishora qilgan.

22. Har bir piramidani qurish uchun o‘rtacha 200 yil kerak bo‘ldi. Bu shuni anglatadiki, ko‘pincha bir piramida emas, balki bir vaqtning o‘zida bir nechta piramidalar qurilgan.

23. Piramidalarning yaxshi saqlanib qolganligining sabablaridan biri ularda ishlatiladigan noyob tsement ohakdir. U haqiqiy toshdan kuchliroq, lekin ular uni qanday tayyorlaganliklarini hali ham bilmaymiz.