Dunyoda ilmdan boshqa najot yo’q va bo’lmagay

9-sinf uchun dars ishlanma.
Darsning mavzusi logarifmlar.
Darsning ta’limiy maqsadi :O’quvchilarga sonning logarifmini asosiy logarifmik ayniyatni ,undan foydalanib,ko’rsatkichli tenglamalarni yecha olishni o’rgatish.
Darsning tarbiyaviy maqsadi: o’quvchilarni hisoblash qobiliyatlarini o’stirish,iqtisodiy va ma’nsviy bilimlarini shakllantirish.
Darsning jihozi: Tokli test doskasi,test tarqatmalar,ko’rgazmali qurol.bank qutilari.

Darsning uslubi :guruhlash,musobaqa,muommolilik.

Darsning borishi
I.Salomlashish,novbatchi hisobotini tinglash.Tashkiliy davr o’quvchilar diqqatini to’plash maqsadida quyidagi she’riy usulda savollar beraman:
Zamonlarning zamonida
Rivojlangan,yetilgan.
Bobolarning merosidan
Bizga taqdim etilgan
Al-Xorazmiy ,Beruniylar boyitgan
Bu ajoyib bizga
olam sirin tanitgan
bu qanday fan?(matematika)
Qovurdoq
Qovurdoq qilinsa go’sht
Qirq foizga kamayar
Bilmaganlar oshpazdan
O’rinsiz gumon qilar.
Ikki kilo go’sht solsak
Olov yoqib tovaga
To pishguncha qsnchasi
Uchib ketar havoga(800gr)
So’ng o’quvchilarni uch guruhga bo’laman 1-guruh M.Ulug’bek, II-guruh A.N.Farobiy III-_guruh U.Hayyom Doimo darslarga o’quvchilar tayyorgarlik ko’rib kelinadi ,ular javobi tinglanib,o’qituvchi to’ldiradi
Guruhlardan bittadan a’lochi o’quvchilar chiqib mavzuga javob beradilar
1-masala.1) x⁴ =81 tenglamani yeching
Arifmetik ildiz hossalaridan foydalanamiz x=⁴ =3
2) x⁴ =16 x=2
3) x⁴ =625 x=5
Avvalo ildiz ta’rifi aytiladi .Ko’rsatkichli funksiya va daraja xossalari so’raladi.
2-masala 3^x=81 tenglamani yeching x=4
3^x=80 ko’rinishdagi tenglamalarni yechishda sonning logarifmidan foydalanamiz .Bunda 80 ni 3asosga keltirib bo’lmaydi.
Logarifm atamasi yunoncha logos-ta’limot Va arifmos –son so’zlaridan tuzilgan.
Ta’rif. b musbat sonning a asosga ko’ra logarifmi deb-b sonini hosil qilish uchin a sonni ko’tarish kerak bo’lgan daraja ko’rsatkichiga aytiladi.Bu yerda a>0,a 1
Masalan 1) log₂8=3 chunki 2³=8

2. 
   log₇7=1 chunki 7¹=7
   

L

a^log_a ^b=b

ogarifm ta’rifidan foydalanib, quyidagini yozish mumkin
Bu tenglik b>0,a>0, a 1 da o’rinlidir.U odatda asosiy logarifmik ayniyat deyiladi.

Masalan .4^log₄5=5

Asosiy logarifmik ayniyat yordamida masalan x=log₃80 qiymat 3^x=80 tenglamani ildizidir.

3^log₃ ⁸⁰=80 sonning logarifmini topish amali logarifmlash amali deb ataladi.

Bu mavzu o’tilgach savol-javoblar o’tkazilib,3,4,5,6masalalarni yechadilar.So’ng I-guruh tokli testni yechadi.Unda o’tilgan mavzu va yangi mavzuga oid testlar bo’ladi.II-guruh toq nomerli mashqlarni 393-395-mashqlarni yechadilar.III-guruh esa daraxt barglarini joyiga ila olishlari kerak.Daraxt barglarini orqasiga quyidagicha savollar yozilgan:

1. 
   Darajani darajaga ko’tarish.
   
2. 
   Ko’rsatkichli funksiya
   
3. 
   Sonning logarifmi.
   
4. 
   Logarifmlash amali nima?
   
5. 
   A^x=b tenglama qanday, qachon ildizga ega?
   
6. 
   Sinusning ta’rifi
   
7. 
   Geometric progressiya ta’rifi
   
8. 
   Arifmetik progressiya ta’rifi
   

Mustahkamlash uchun quyidagi testlardan foydalanamiz.Test varaqachalari to’g’ri yechilgani har bir guruhni “bank qutisi “ga solinadi.So’ng guruhlarning to’plagan ballari hisoblanadi,g’olib guruh rag’batlantiriladi.
Testlardan namunalar:
1) Hisoblanh log₃27
a) 1 b) 2 c) 4

2) Hisoblanh log₂16

a) 3 b) 4 c) 8

3) Tenglamani yeching log₂x=3

a) 8 b) 16 c)3

4) Tenglamani yeching log₃( x-1)=1

a) 5 b) 4 c) 1

Sinfdagi iqtidorli o’quvchilarga quyidagicha mashqlar beriladi:
Mashq log₃(2-x-x²) ifoda x ning qanday qiymatlarida ma’noga ega bo’lishini aniqlang.
Yechish Logarifmning ta’rifiga ko’ra , 2-x-x² >0 bo’lishi kerak,bunda x²+x-2<0
(x+2) *( x-1)<0 javob: -2Kitobdagi 397-99 mashqlar yechiladi.
O’quvchilarni qatnashishi vajavoblariga qarab har bir o’quvchi baholanadi.
Uyga vazifa topshirilgan .

Tayanch iboralar; logarifm, asos, daraja, daraja ko’rsatkichi, asi\osiy logarifmik ayniyat.

Xulosa

Yangi pedagogic texnologiya jarayondir ,bu jarayonni darslarda qo’llaymiz darslarni amaliy mashq mustaqil ishlash,guruhlash,tanlovlar, aqliy hujum,baxs-munozr va boshqa ucullarni mavzuga mos qilib o’quvchilarga o’rgatishimiz ular faolligini oshiradi.

Men dars tashkil qilishning ko’pinch maqbul usullaridan biri guruhlarga bo’lib, dars o’tish deb hisoblayman.Guruhlarga bo’lishda albatta har bir guruhga a’lochi o’quvchilardan tenglab o’tkazaman .Bu hol esa o’rtacha o’qiydigan erkin fikrlashni bilmaydigan o’quvchini harakatlantirishga olib keladi.Guruhga ijobiy ta’sir uyg’otishga sabab bo’ladi.Natijada darsda ishtirok etmaydigon yo’qotishga sabab bo’ladi.O’quvchilar qanchalik darsga qiziqsa ularni bilimi ortadi.bizni vazifamiz turli usullardan foydalanib o’quvchilar bilimini oshirishdir.