Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq



Download 0,89 Mb.
bet29/249
Sana08.07.2021
Hajmi0,89 Mb.
#112874
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   249
Bog'liq
Ma‘ruzalar matni ona tili

2. Fonetik yozuv (tamoyil, prinsip) – o`zakka qo`shimcha qo`shilganda yuz beradigan tovush o`zgarishini yozuvda aynan aks ettirish, ya’ni qanday aytilsa, shunday yozish – fonetik yozuv. Mas., ong o`zagidan ­la affiksi bilan yasalgan so`z ongla emas, angla shaklida beriladi, ya’ni o`zakdagi o o`rniga a talaffuz qilinar ekan, u xuddi shunday yoziladi. Ishla negizidan yasalgan ishlovchi so`zida a o`rniga o yoziladi.

Fonetik yozuv asosida yoziladigan o`zak va qo`shimchalar quyidagilar:

1. Bir bo`g`indan iborat o tovushli yopiq bo`g`inli ba’zi o`zakka -a qo`shilib yasalganda, o tovushi a tovushiga aylanadi: ong – angla, ot – ata, son – sana, yosh – yasha kabi.

2. Keyingi yopiq bo`g`inda i yoki u unlisi bo`lgan ikki bo`g`inli ba’zi negizga a yoki o bilan boshlangan qo`shimcha qo`shilganda keyingi bo`g`indagi i, u unlisi aytilmaydi va yozilmaydi: ulug` – ulg`aymoq, sariq – sarg`aymoq, og`iz – og`zaki, ikki – ikkov, olti – oltov kabi.

3. Keyingi yopiq bo`g`inda i yoki u unlisi bo`lgan ikki bo`g`inli ba’zi negizga egalik shakli qo`shilsa, keyingi bo`g`indagi i, u unlisi aytilmaydi va yozilmaydi: og`iz – og`zi, burun – burni, o`g`il – o`g`li.

4. K yoki q undoshi bilan tugagan ko`p bo`g`inli o`zak-negizga egalik shakli qo`shilsa, k tovushi g, q tovushi g` tarzida aytiladi va yoziladi: istak – istagim, qishloq – qishlog`im kabi.

5. Kishilik olmoshining birinchi va ikkinchi shaxs birligiga -ning, -ni, -niki qo`shimchasi qo`shilsa, yonma-yon kelgan ikki n tovushidan biri aytilmaydi va yozilmaydi: menning emas, mening, senning emas, sening kabi.

6. Ko`rsatish olmoshidan u, bu, shu o`zagiga -ga, -da, -day affiksi qo`shilsa, bir n tovushi orttiriladi va shunday yoziladi: unga, undan, bunga, shunday kabi.

7. Undosh s, t, ch tovushi bo`lgan isi, qot, achi kabi fe’l o`zagiga -q qo`shilib sifat yasalganda, o`zakdagi undosh takrorlanadi: issiq, qattiq, achchiq kabi.


Download 0,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish