Do‘stlik-oltindan qimmat Reja

O'z hirsingizni deb, boshqalarning umrini, baxtini zoe qilishdan qo'rqing!

....Faqat onagina bizni butun umr ko'tarib yuradi! 
....9 oy qornida, 
....uch yoshgacha qo'lida, 
....butun umr o'z yuragida. 

....Ona shunday insonki, u hammaning o'rnini bosadi, biroq uning o'rnini hech kim bosa olmaydi. 
....Onalar eng katta mehnatkashlardir. U o'zining tishsiz jajji ho'jayinining bitta kulgisi uchun; 
....maoshsiz, 
....dam olish kunlarisiz, 
....va tushlikka chiqmasdan ishlashga tayyor. 
....Onaning mehr~muhabbati shinam hovli kabi. Hamisha issiq va quyoshli. 
....Onalar doim yordamga keladi, hatto ular yonimizda bo'lmasa ham. 
....Ona qalbi hamisha kechirim tuyg'usi topiluvchi tubsizlikdir !!

Ona!

Bu tabarruk so‘zni aytish yoki eshitish bilan yuragimizda bexosdan cheksiz mehr paydo bo‘ladi. Va har safar vujudimizda onaning munis va mehribon siymosi aks eta boshlaydi. Tomirlarimizda samimiyat va yaxshilik daryoday jo‘sh uradi. Ona, deyish bilan tilimiz ham, dilimiz ham beqiyos insoniy mehr-muhabbatga, ezgulikka to‘lib-toshib boraveradi, boraveradi…

Bolaligimizda, aniqrog‘i esimizni taniy boshlagan kezlarda bizga; “Onangni yaxshi ko‘rasanmi yoki otangni yaxshi ko‘rasanmi”, deb paydar-pay savol berishadi. Va tabiiyki, ko‘pchilik, “onamni”, deb javob beradi. Bu aslo otamni yomon ko‘raman, degani emas. Aksincha, bu onaga bo‘lgan mehr-muhabbatning yuksak ramzi, onaga bo‘lgan samimiyatning bebaho izhori ekanligini otalarimiz ham tushunadi. Onalarimizni yaxshi ko‘rishimiz, ardog‘lashimiz va xurmat qilishimiz otalarimizga hech mahal og‘ir botmaydi. Chunki, otalarimizning ham onalari bor. Ular ham o‘z onalarini bizday qadrlab, bizday yaxshi ko‘rib biz kabi xurmat qilishiga ishonamiz. Onani e’zozlash, qadr-qimmatini o‘rniga qo‘yib, boshga toj kabi ko‘tarish bizlarga ota-bobolardan meros. Mashhur qo‘shiqda aytilganidek: “Bu olamda ulug‘ zot kim, desang, doim onam derman”.

Ona ulug‘ zot bo‘lish bilan birga, o‘zida hayratli mo‘jizalarni mujassam etgan sir-sinoatlarga boy inson. Masalan, go‘dak chinqirib yig‘layapti. Uni atrofidagilar qancha harakat qilmasin tinchlantirolmayaptilar. Bola na aldovga, na do‘qqa ko‘nadi. Yumushlardan bo‘shagan onasi uni darhol bag‘riga bosadi. Go‘dak ona isini olishi bilan tinchiydi. Yana bir holat: bola kasal, issig‘i baland, bir ahvolda yotibdi. Unga doktorning dori-darmonlari ham unchalik kor qilmayapti. Shunda ona alahsirayotgan farzandining peshonasiga mehr bilan haroratli kaftini qo‘yadi. Bir pastdan so‘ng bola orom ola boshlaydi. Ona bilan bog‘liq bunday hayratli misollarni ko‘plab keltirish mumkin.

Ona shu qadar ulug‘ va qudratli zotki, u ko‘zga ko‘rinmas ulkan kuch bilan, mehr-muhabbat bilan faqat farzandlarini, yaqinlarini emas, balki butun boshli insoniyatni bag‘riga bosib, dardiga darmon bo‘la oladi.

Ona hamisha o‘zida beqiyos kuch-qudrat topaoladigan noyob qudrat egasi. Yana bir gap: jafokash tarix sahifalaridan yaxshi bilamizki, onalar eng og‘ir va qiyin davrlarda ham, qatag‘on va qahatchilik yillaridan ham metin irodali va mehribon, jasoratli va samimiy, dovyurak va mehnatkash bo‘lib, avvalo, jonidan ham aziz farzandlarini, tug‘ilib o‘sgan Vatanini asrab qolish uchun hayotini fido qilishdan aslo qaytmaganlar. Onalar qatag‘onlardan qo‘rqmaganlar, tuhmatlardan aslo cho‘chimaganlar. Farzandlar esa onalarning jasorati va mardona nigohlaridan kuch-quvvat olganlar, botir bo‘lganlar… Bunday ulug‘ onalar xotirasi oldida bosh egib, ularning ruhlariga hamisha duolar qilish insoniy burchimizdir.

Odam bolasi ona tufayli bu yorug‘ jahonni ko‘rish baxtiga muyassar va musharraf bo‘ladi. Ona tufayli bu hayotning barcha lazzatlaridan bahramand bo‘ladi. Ona tufayli dunyoning zavq-shavqiga, quvonchlariga ko‘milib yuradi. Ona tufayli baxt-iqbolga erishadi. Ona tufayli umrini yaxshiliklarga, ezguliklarga, fidoyi ishlarga safarbar etadi. Ona tufayli umrini yaxshi va ezgu amallar bilan bezaydi. Har bir farzand, xoh u o‘g‘il bo‘lsin, xoh u qiz bo‘lsin eng avvalo, onasini rozi qilishga intiladi. Onasi oldidagi qarzni uzishni sharafli burchi, deb biladi.

Ona baxti – farzandlar baxti, oila baxti, jamiyat baxti. Ona bu bebaho baxtni hech kimga, hech nimaga alishmaydi.

Ba’zan onani umri uzoq va metinday mustahkam daraxtlarga qiyoslashadi. Yoki ona irodasini ulkan tog‘larga, ona mehrini daryolari-u ummonlarga o‘xshatishadi. Bu o‘xshatishlarning barchasi haqiqat. Go‘yo eng yoshi ulug‘ daraxtlar ham onalar umriga taqlid qiladilar. Tog‘lar ham aslida o‘z irodalarini onalarga qarab chamalaydilar. Daryo-yu dengizlar mehr-muhabbatda onalarga teng kelish-kelmasligi haqida bahs yuritadilar.

Tabiat onalar bilan hisoblashadi, onalar bilan maslahatlashadi, onalar bilan birga qadam tashlaydi. O‘atto tabiat ham onaizorga ozor bergisi kelmaydi. Tabiat mehr ko‘rsatishda, mehribon bo‘lishda onalardan ibrat oladi. Shu bois uni ona-tabiat deymiz.

Dunyoda qancha millat bo‘lsa uning shuncha onasi bor. Har bir millat farzandi o‘z onasini yaxshi ko‘rmasligi, qadrlamasligi va hurmat qilmasligi aslo mumkin emas. Ona Afrikada ham, Amerika va Hindistonda ham, Osiyo, Yevropa va Antarktidada ham ona. Ona ulug‘ va bebaho zot sifatida har joyda, har mamlakat va millatda beqiyos darajada e’zozlanadi. Rang-ro‘yidan, urf-odatidan, turmush-tarzidan qat’iy nazar ona ulug‘ zotligicha qoladi. Jumladan, biz, o‘zbeklarda ham. Onamiz, onajonimiz, porlab turgan quyoshimiz, to‘lin oyimiz, charaqlab turgan yulduzimiz. U bizning – jonajonimiz…

Dunyo xalqlari ichida onalarni sevish, qadrlash va ulug‘lash borasida o‘zbeklar hamisha eng oldingi saflarda borayotgani, boshqa millatlarga o‘rnak bo‘layotgani kishiga faxr va iftixor bag‘ishlaydi. Bu ajoyib va bebaho fazilatimiz bilan har qancha g‘ururlansak, faxrlansak arziydi. Bizday onani boshiga ko‘taradigan va onaday ulug‘ zotning hurmatini joyiga qo‘yadigan millat kam topilsa kerak, ehtimol biz kabi onaparast xalqlar barmoq bilan sanarlidir…

Mustaqillik davri nafaqat Vatanga, insonga bo‘lgan munosabatlarni balki birinchi galda onaga, onajonlarimizga bo‘lgan mehr-muhabbatimizni, samimiy munosabatimizni, batamom o‘zgartirib yubordi. Mustaqillik tufayli o‘zbek onalari yuksak qadr topdi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Onalar jamiyatning ijtimoiy kuchiga aylandi. Muhtaram Prezidentimiz Islom Karimov iborasi bilan aytganda: “Onalarning obro‘-e’tiborini jiddiy ravishda oshirish, ularning mehnatini, jismoniy sog‘lom, ma’naviy boy hamda axloqan pok yosh avlodni tarbiyalashdagi xizmatini munosib baholashimiz kerak. Ona to‘g‘risida, uning farzandi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilish davlatimizning muqaddas burchidir.”

Mamlakatimizning mustaqillik maydonidagi “Mustaqillik va ezgulik” monumentida quyoshday porlab turgan “Baxtiyor ona” haykali yuqorida aytilgan hayotiy fikrlarning amaldagi yorqin namunasidir.

Onalar baxtiyor yurt – kelajagi buyuk yurt.

Onalar baxtiyor yurt – tinchlik barqaror yurt.

Onalar baxtiyor yurt – farzandlari hech kimdan kam emas yurt.

Onalar baxtiyor yurt – mangu ozod va obod yurt…

Bizda katta bayramlar, yirik tantanalar “Baxtiyor ona” haykali poyiga guldastalar qo‘yish, onani ziyorat qilish bilan boshlanadi. Bu ziyoratda hikmat bor… Go‘yo onaning pok duosi bor…

Millatning ulug‘ligi – onaning ulug‘ligi bilan belgilanadi. Onaga bo‘lgan ehtirom – millatga bo‘lgan ehtiromdir. Millat komilligi – ona komilligi bilan o‘lchanadi.

O‘zbek onasi hamisha mehnatkashligi, mehnatsevarligi va zahmatkashligi bilan boshqa millat onalariga ibrat bo‘lib kelayotir. O‘zbek onasi mehnat oldida tiz cho‘kmaydi, aksincha mehnat ustidan hamisha Qolib keladi. Mehnat undan chekinadi. Ona har qanday mehnat va yumushni ezgulikka aylantiradi. Mehnatga saxovat bag‘ishlaydi. Onaning harakatida barakat bor, saxovat bor.

O‘zbek onasi pazandalikda ham, hunarmandlikda ham boshqalarni lol qoldiradi. U yopgan nonlardan ona mehri kelib turadi. U pishirgan taomlardagi lazzatni hech qayerdan topolmaysiz.

Onalarimizni, onajonlarimizni ta’riflab, ulug‘lab va ularni madh etib yozilgan asarlarni, chop etilgan kitoblarni yiQsak, ulkan tog‘ bo‘lishi tabiiy. Lekin bu asarlarning birortasida ham ijodkorlar hali onaga aniq va lo‘nda ta’rif berolmagan. O‘ali onaning mukammal siymosini aks ettirgan badiiy asarning yaratilmagani ham haqiqat. Shunday bo‘lsada ijodkorlarimiz onalarni madh etishdan, ularni ta’riflab-tavsiflashdan bir lahza to‘xtaganlari yo‘q. Irmoqlar daryolarga, daryolar dengizlarga mudom quyilib turgani kabi onalar haqidagi asarlar ham adabiyot ummonini muntazam boyitib borayotir.

Ushbu kitob onalarga bag‘ishlab yozilgan she’rlar ummonidan bir tomchi xolos. Shu bois kitob dunyodagi eng yangroq, dilrabo qo‘shiqday tuyuladi. Kitobdan o‘rin olgan she’rlarga va ularning mazmun-mundarijasiga ham to‘xtalmadik. Hatto “Ona”, “Onajon” so‘zlari bilan bezangan she’rlar sarlavhalarini ham asl holicha qoldirdik. Bu o‘quvchi me’dasiga tegmaydi. She’rlarga baho berishdan ham o‘zimizni tiydik. Chunki har bir ijodkor o‘z onasi haqida qanday yozgan bo‘lsa, shundayligicha chop etishni lozim topdik. She’rlarga baho berish siz-aziz kitobxonlar hukmiga havola.

Yana bir gap; kitobdan barcha ijodkorlarning ona haqidagi she’rlarini to‘la g‘amrab olishning imkoni bo‘lmadi. Keyingi nashrlarda bu kemtikni to‘ldirib boramiz. Umid qilamizki, bu ezgu ishda sizlar ham bizga yordam berasiz. Kitobni o‘qib chiqgach, siz ham o‘z onajoningiz haqida she’r yozib yuborsangiz ajab emas. Agar ona haqidagi she’r yuragingizda paydo bo‘lgan bo‘lsa, qo‘lingizga darhol qalam oling. Va faqat to‘g‘risini yozing. Ona – muqaddas mavzulardan biri. Onalar haqida yengil-elpi va yolg‘on yozib bo‘lmaydi. Onalar quruq va soxta maqtovlarga hech qachon muhtoj emas. Shunda ona oldidagi mingdan bir qarzingizni uzishga harakat qilgan bo‘lasiz.

Ona aslida o‘z ulug‘lik ko‘lamining keng chegarasizligi, mehr olamining beqiyosligi va hadsizligi bilan sayyoraga o‘xshaydi.

Ona koinot misol insoniy fazilatlari, tinchlik, ezgulik, bag‘rikenglik, mehr-muhabbat ramzi sifatida odamzotni doimo bag‘riga mehr bilan bosib turadi.

Ona yer sharini balo-qazolardan, yomonlik va yovuzliklardan asrovchi buyuk jasorat timsolidir.

Ona buyuk sayyora… har birimiz ana shu sayyoraga mudom talpinamiz va hamisha uning atrofida parvonamiz. Ona sayyorasidan najot kutib yashaymiz.

Mangu bor bo‘l, mangu boqiy bo‘l, najotkorimiz – Ona sayyorasi!..

VATAN TUYG‘USI QALBDA ILDIZ OTADI

        Vatan — inson uchun bebaho boylik. Vatanning borligi odamga beqiyos kuch-qudrat, g‘ayrat-shijoat baxsh etadi. Men uyda ota-onamdan, buvim va buvamdan, kollejdagi ustozlarimdan hamda meni o‘rab turuvchi ziyoli insonlardan Vatan haqida ko‘p gaplarni eshitganman. Vatanparvar insonlar haqida film va spektakllar ko‘rganman, kitoblar mutolaa qilganman. Ona yurt haqida she’rlar yod olganman, o‘rtoqlarim bilan qo‘shiqlar kuylab, rasmlar chizganman. Bu tuyg‘u insonlarning qalbidan chuqur o‘rin egallaydi. Shuning uchun ham inson borki, barchasi o‘z vatanini sevib ardoqlaydi, uni hech qanday boylikka alishmaydi. Unga nisbatan biror-bir xavf tug‘iladigan bo‘lsa, yurtini himoya qilish uchun kurashga otlanadi.

        E’tibor berib qaraganda, dunyodagi barcha mard va qahramon insonlar, avvalo, Vatanni sevgani uchun qalblarida Vatan tuyg‘usi jo‘sh urgani uchun ham botirlik ko‘rsatib, nom qozonganlar. Shu tuyg‘u bois, kishilar Vatan haqida kuylaydilar, yurtning taqdiriga kuyunadilar, uning ravnaqidan quvonadilar. Demak, ona yurt insonni o‘z bag‘rida voyaga yetkazibgina qolmay, unga eng muqaddas tuyg‘ularni, eng go‘zal taassurotlarni bag‘ishlaydi.

        Vatan tuyg‘usi insonlarga umri davomida hamroh bo‘ladi va yillar sa­yin sayqallanib boradi. Uning o‘zi qanchalik bebaho bo‘lsa, u bilan bog‘liq tuyg‘ular ham shunchalik bebahodir. Shuning  uchun ham, ularni yosh­likdan tarbiyalab borish, kamolga yetkazish katta ahamiyatga ega. Prezidentimiz ta’biri bilan aytganda, “Vatan tuyg‘usi, Vatan tushunchasi biz uchun sajdagohdek muqaddas, sajdagohdek pok va ulug‘ bo‘lmog‘i kerak”.

        Vatanni bilish — dunyoni bilish, o‘zlikni anglash, har bir insonning butun bashariyat bilan qanchalik bog‘liq, aloqador ekanini tushunish yo‘li ham demakdir.

Shu aziz vatan — barchamizniki