Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш

ГУЛБАХМАЛ, 
ХАТМИГУЛ - ШТОК - 
РОЗА РОЗОВАЯ
- 
ALCEA ROSEA
 

---

97
Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш
41–
китоб
L
Ўсимликнинг тавсифи.
Гулбахмал кўп йиллик, бўйи 80-
250 см га етадиган, пояси тик ўсувчи ўсимлик. Интродукция 
шароитида 1 йиллик ўсимлик сифатида етиштирилади. Барг-
лари катта, панжасимон кўринишда. Гуллари катта, диаметри 
12 см, турли хил оқ, қизил ва қора рангда, қўнғироқ шаклида, 
тўпгулда жойлашган. Июль-сентябрь ойларида гуллайди.
Ўсимликнинг тарқалиши. 
Гулбахмалнинг ватани Болқон 
ярим ороли. Ўзбекистонда манзарали ва доривор ўсимлик 
сифатида интродукция қилинган. 
Агротехник тадбирлар.
Гулбахмал одатда уруғлари орқа-
ли кўпайтирилади. 
Ўсимлик катта майдонга экиш учун қуёш нури яхши ту-
шадиган майдон танланиши керак. У унумдор тупроқни 
ёқтиради. Ҳайдаб дам бериб қўйилган, шунингдек, ҳайдаб 
экин экиладиган ерларда гулбахмал етиштириш мақсадга 
мувофиқ. Ўсимлик узоқ вақт ва ялпи гуллаши учун кучли ра-
вишда фосфор ва азотли ўғитлар солиш керак. Кузги шудгор 
вақтида ҳар гектар ерга 30-40 тоннадан гўнг ёки 20 тонна 
гўнгга 45 кг азотли ёки 60 кг фосфорли ўғитлар аралашти-
риб солинади. Майдон 25-30 см чуқурликда ҳайдалади, мо-
лаланади ва 90 см оралиқда қаторлар тортилади. 
Гулбахмал эрта баҳорда экилади. Уруғ 2-3 см чуқурга қа-
далади. Гектарига 10-12 кг дан уруғ экилади. Уруғлар, уруғ 
экиш ускунаси ёрдамида экилади. Апрель ойида майсалар 
униб чиқади. Агар уруғ экилаётганда 1:3 нисбатда чириган 
гўнг аралаштирилса, қатқалоқ ҳосил бўлмайди. 
Парвариш қилиш ишлари дастлабки кўчат ҳосил бўлиши 
биланоқ бошланади. Биринчи ўтоқ вақтида ягана ҳам қили-
ниб, қатор оралари 15-20 см масофада, ҳар бир уяда 1-2 та-

---

98
100 китоб тўплами
дан ўсимлик қолдирилади. Қатор оралари юмшатилади ва 
бегона ўтлардан тозаланади. 
Мавсум давомида гулбахмал майдони 13 марта суғори-
лади (майда-1, июнь-июль-август-2-3 мартадан, сентябрь-2). 
Ҳар 2-3 суғоришдан кейин зарурат туғилганида, шох-шабба-
си бир-бири билан туташиб кетгунига қадар ер юмшатила-
ди, қаторлардаги бегона ўсимликлардан тозаланади.
Ўсимлик яхши ривожланиб, шох-шаббалари баланд 
бўлиши, гулларидан юқори ҳосил етиштириш учун, гекта-
рига 50 кг ҳисобида икки марта азотли ўғит берилади: би-
ринчи ўғитлаш - майса ҳосил бўлганидан 15-20 кун кейин, 
иккинчиси гуллашнинг бошланишида ўтказилади.
Шунингдек, махсус уруғчилик экинзорлари барпо этил-
ганида, текис, сув таъминоти яхши ва ҳосилдор тупроқли 
алоҳида ерлар ажратилади. Бундай майдонларда гулбахмал 
агротехникаси саноат учун хомашё етиштириладиган экин-
зорлардагига ўхшаш, лекин гулбахмал туплари орасидаги 
масофа 20-25 см бўлади.
Гулбахмалнинг гуллаш даври июнь-август ойларига 
тўғри келади. Сентябрь ойида уруғ пишиш бошланиб, тўп 
тугма уруғлар ой охирида терилади.
Ҳосилдорлик гектар ҳисобига 6-8 центнерни ташкил этади.
Тавсиялар. 
Тоғолди адирликларининг текис, унумдор ва 
қишлоқ хўжалигининг асосий экинлари экиладиган майдон 
атрофларида экиш мумкин.

---

99
Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш
41–
китоб