Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш

Агротехник тадбирлар.
Тажрибалардан маълумки, Турк-
ман мандрагораси 2 хил усулда: уруғдан ва вегетатив йўллар 
орқали кўпайтирилади.
1. Уруғдан кўпайтирилганда махсус полларда кўчатлар 
тайёрланади. Уруғ дастлаб уруғ қобиғи қаттиқ бўлганлиги 
учун кичик тегирмонда шикастланади ёки 1-1,5 ой муддатда 
уруғ бўртиши учун нам қумда сақланади. Бу тадбир амал-
га оширилгандан сўнг уруғлар махсус полларда экилади. Бу 

---

70
100 китоб тўплами
усулда уруғдан экишнинг энг оптимал муддати кузнинг даст-
лабки ойлари ҳисобланади. Уруғлар устига (1-1-3= қум-гўнг-
тупроқ) махсус субстрат 2-3 см қалинликда сепилади. Эрта 
баҳорда уруғлар униб чиқади. Уруғ унувчанлиги 60-70% ни 
ташкил этади. Дастлаб, узун биринчи барг униб чиқади. 20-30 
кунда бу баргнинг узунлиги 5-6 см гача етади. Ана шу давр- 
да 2-барг намоён бўлади. Барг қалин, тўрланган, оч яшил 
рангда бўлади. Вақт ўтиши билан баргнинг ранги тўқ тусга 
киради. Ўсимлик кўчат ҳолатига июнь ойида тайёр бўлади. 
Ўсимликнинг ер устки қисми ёки икки баргнинг узунлиги
10-15 см.га етади. Илдизнинг узунлиги 7-8 см дан иборат бўла-
ди. Бу ниҳоллар махсус поллардан сентябрь ойида майдон-
ларга кўчирилади. Плантацияларни ташкил этиш учун ярим 
соя бўлган таъминланган лалми ерлар, ярим соядан иборат 
бўлган адирликлар, бута ва дарахтлардан иборат бўлган 
тоғолди ҳудудлари танланади. Танланган майдонга дастлаб, 
40х40 см тизимидаги чуқурлар ковланади. Хомашёси илди-
зи ҳисобланганлиги учун, илдизни тезроқ муддатда катта-
лаштиришга эътибор қаратилади. Бунинг учун тайёрланган 
чуқурлар махсус субстрат (1-1-3= қум-гўнг-тупроқ) билан тўл-
дирилиб, 10-15 см чуқурликда кўчат илдизи жойлаштирилади 
ва субстратга ўрнашиши учун 2-3 литр миқдорда сув қуйила-
ди. Ўсимлик экилгандан сўнг бошқа агротехник тадбирлар 
талаб қилмайди. Ўсимлик илдизи 4-5 йилларда тайёр ҳолга 
келади. Илдиз ковлангандан кейин, илдиз бўғзисидан 6-7 см 
узунликда кесиб олиниб, экиш учун ажратилади ва қолган 
илдиз қисми хомашё учун тайёрланади. 
2. Кесиб қолдирилган 6-7 см ли қаламчалар, ярим соя 
бўлган таъминланган лалми ерларга, ярим соядан иборат 
бўлган адирликлар, бута ва дарахтлардан иборат бўлган 
тоғолди ҳудудларига 40х40 см тизимидаги чуқурларга эки-

---

71
Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш
41–
китоб
лади. Хомашёси илдизи ҳисобланганлиги учун, илдизни 
тезроқ муддатда катталаштиришга эътибор қаратилади. Бу-
нинг учун тайёрланган чуқурлар махсус субстрат (1-1-3= қум-
гўнг-тупроқ) билан тўлдирилиб, 10-15 см чуқурликда кўчат 
илдизи жойлаштирилади ва субстратга ўрнашиши учун 2-3 
литр миқдорда сув қуйилади. Ўсимлик экилгандан сўнг бош-
қа агротехник тадбирлар талаб қилмайди. 
Ҳосилдорлик гектар ҳисобига баргидан ўсимлик вегета-
циясининг 2-йилидан бошлаб, 3-4 центнерни ташкил этади. 
Илдизининг ҳосилдорлик кўрсаткичи 12-13 центнерни таш-
кил этади. 
Тавсиялар.
Туркман мандрагорасини Ўзбекистоннинг 
ярим соя бўлган таъминланган лалми ерларга, ярим соядан 
иборат бўлган адирликлар, бута ва дарахтлардан иборат 
бўлган тоғолди ҳудудларига экиш тавсия этилади. Бундан 
ташқари, ҳовлиларда ва кўп қаватли уйларда гул туваклари-
да ҳам етиштириш мумкин.