Дорихоналарининг фаолиятини режалаштириш

Дорихона фаолиятида режалаштиришнинг аҳамияти.

Кўп холларда корхоналарнинг ривожини асл сабаби унинг истикболини аниклашда, яъни сифатли режа тузишдир.
Самарали режа тузиш учун асосий шартларга риоя қилиш керак:

• 
  қайишқоқлик, яъни корхонанинг ташқи муҳити ўзгариши билан, режада ҳам дарҳол ўзгартириш киритилади;
  
• 
  режани, келгусида шу режа асосида иш олиб борадиган шахслар тузиши керак;
  
• 
  режалаштиришнинг омилкорлик даражаси, корхонанинг ресурсларини ишлатишга нисбатан компетенция даражаси билан тўғри келиши керак.
  

Истиқболлаш – хўжалик юритишда объектив иқтисодий қонуниятлардан фойдаланишдир.
Режалаштириш – корхана юксалиш дастурининг шаклланиш жараёни ҳамда мақсадларга эришиш усулидир. Режалаштириш стратегик ва жорий (тактик) режалаштиришга бўлинади.
Стратегик режалаштириш – корхонанинг мақсад ва салоҳиятли имкониятларини мос равишда жорий этиш ва қўллашни бошқариш жараёнидир. Стратегик режа 5 ёки ундан кўп йилга тузилади ва бир неча босқичга бўлиниши мумкин.
I босқич. Корхона дастурини ишлаб чиқиш.

2. 
   босқич. Дастурни йўлга қўйиш учун мақсад ва вазифалар аниқ сонлар билан ифодаланади.
   
3. 
   босқич. Стратегик режани амалга оширишда корхона фаолиятига таъсир этувчи ташқи муҳитнинг бир қанча омиллар аниқланади.
   
4. 
   босқич. Корхонанинг молия-хўжалик ҳолати таҳлил қилинади.
   
5. 
   босқич. Бу босқичда корхона стратегияси аниқ шаклни эгаллайди. Ишлаб чиқаришнинг аниқ имкониятлари ва бозорнинг чегаралари аниқланади (сотиш жараёнининг ўсиши). Корхона стратегияси “Бизнес-режа” кўринишида бўлиши мумкин.
   

Жорий режаларни тузишда фойдаланиладиган маълумотлар:

1. 
   Хақиқий - ўтган давр учун маълумотлар ҳисоб хужжатларидан олинади;
   
2. 
   Кутилаётган – режа йилидан олдинги йилнинг маълумотлари Уларни 3 чорак охири, 4 чорак бошида таҳлил қилишга киришилади, бундан дорихона ҳали бир йиллик ҳисобот маълумотлари эга бўлмаганлиги учун у ёки бу кўрсаткични қандай бўлиши тахминан кутилади. Кутилаётган маълумотлар ҳақиқий ҳисоботдан 9 ойли ва жорий йилнинг 4 чорак маълумотларни охириги йилларнинг ғояларни ҳисобга олган ҳолда тузатишлар киритилади;
   
3. 
   Режали – режалаштиришнинг у ёки бу усули қўлланилиши натижасида келгуси даврдаги маълумотлар.
   
4. 
   Нисбий кўрсаткичларни ҳисоблаш: ўсиш суръатини ёки ўсиш тезлигини;
   
5. 
   Нисбий кўрсаткичнинг ғояларни аниқлаш ёки ўртача йиллик ўсиш суръати ёки ўсиш тезлигини ҳисоблаш;
   
6. 
   Кутилаётган йилнинг маълумотларига асосида нисбий кўрсаткични ёки йиллик суратини аниқланган ғояларни ҳисобга олган ҳолда режа кўрсаткичини аниқлаш.
   

Ҳар қандай кўрсаткични режалаштириш қуйидаги босқичлардан ўтади:
Изланишнинг маълум вақти мобайнида (бир ойлик, чорак, аввалги 3 йилик маълумотлари бўлиши мумкин) иқтисодий кўрсаткичнинг эришилган даражадаги маълумотларини йиғиш ва баҳолаш.
Жорий даврда кутилаётган кўрсаткичнинг ҳисоби. Истиқболи аниқланаётган даврда кўрсаткичнинг ўзгариш эҳтимоли таҳлили, унга таъсир этувчи омилларни аниқлаш. Кўрсаткич катталигига таъсир этувчи дорихона фаолиятининг хусусиятларини ўрганиш. Кўрсаткичнинг таҳлилида ва истиқболни ҳисоблашда қўлланиладиган услубий ёндошишни асослаш.