Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

Suv toshqini va uning talafotlari
Suv toshqini xam tabiiy ofatlar ichida eng xavflisi xisoblanadi. Suv toshqini deb daryo, ko‘l, xovuzlardagi yoki boshqa suv havzalari suv sathining keskin ko‘tarilishi natijasida ma’lum maydonlardagi erlarni suv tagida qolishiga aytiladi.
Suv toshqiniga turli omillar sababchi bo‘ladi:
* Kuchli yomgir yog‘ish oqibatida (jala, sel kuyishi);
* Qorlarning surunkali erishi natijasida;
* Kuchli shamol esishi natijasida;
* Oqar daryolardagi muzliklarni yig‘ilib, sun’iy to‘g‘on hosil qilishi;
* Tog‘ jinslarining nurashi, surilishi yoki boshqa sabablar bilan suv saqlash omborlarining buzilishi oqibatida.
Suv toshqinlari vaqtida aholini muhofaza qilishning asosiy yo‘li, ularni suv toshqini bo‘lishi mumkin bo‘lgan erdan odamlarni, u erda bo‘lgan hayvonlarni va texnika anjomlarni olib chiqib ketish va shuning bilan birga bu suv toshqinlari zarar darajasini kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarni vaqtincha dambalar qurish yo‘li bilan ba’zi bir xalq xo‘jaligi obektlarini va moddiy boyliklarni saqlab qolish imkoniyati kabi chora tadbirlarni ham amalga oshirishni unutmaslik kerak. Bunda zararlangan binolarni butunlay buzilib vayron bo‘lib ketmasligini ta’minlashga qaratilgan injener-texnik ishlarni amalga oshirishga to‘ri keladi. Bu ishlar qatoriga buzilmagan binolarning turg‘unligini ta’minlashga qaratilgan ishlar, podval va pastki qavatlarda yig‘ilib qolgan suvlarni nasoslar va boshqa yordamchi vositalar yordamida chiqarib yuborish va shu joylarda boigan ba’zi bir moddiy boyliklarni xavfsiz joylarga ko‘chirish va ko‘chirilgan aholini vaqtincha yashash joylari bilan ta’minlash kiradi. Toshqin bo‘lgan hudud kommunikatsiyalarini tiklash ishlarini bajarish ham favqulodda hodisalar qutqaruvchilari zimmasiga tushadi.
YOng‘inlar ham favqulodda hodisalar qatoriga kiradi. Hozirgi vaqtda yong‘inlar inson uchun eng xavfli tabiiy ofatlar qatoriga kirib bormoqda, chunki yong‘indan keladigan zarar juda katta miqdorni tashkil qilishi bilan birga inson hayotiga ham tahdid soluvchi omillardan biriga aylanib qolmoqda.
Qor va muzliklarning erishi, uzoq vaqt davomida yomg‘ir yog‘ishi, daryo o‘zanlarining muz parchalari bilan to‘silib qolishi, to‘g‘onlarning buzilishi suv toshqiniga sabab bo‘ladi.
Gidrodinamik halokat turlari va sabablari

• 
  Gidrotexnika inshootlariga ularni buzilishiga olib keluvchi quyidagi emiruvchi kuchlar doimo ta’sir ko‘rsatib turadi: suv oqimi, tebranish, balchiq- cho‘kindilar, o‘zgaruvchi harorat, dinamik kuchlar, metall zanglashi, betonning suyuqlikka qorishib yuvilishi, erning yuvilib ketishi va xokazo.
  
• 
  SHu sababli, vaqt o‘tgan sari, rejaga ko‘ra bajarish lozim bo‘lgan ta’mirlash ishlari amalga oshirilmasa inshoot emirilib, unga yondosh hududni suv bosish ehtimoli orta boradi.